Tại sao người già dễ đột quỵ khi trời lạnh?

Thực tế, thời tiết lạnh được xác định là mối nguy hàng đầu, có thể dẫn đến tai biến, đột quỵ, thậm chí là tử vong nếu không có biện pháp phòng ngừa và xử trí kịp thời. 
Điều này là một vấn đề cấp bách yêu cầu sự hiểu biết sâu sắc về tác động của thời tiết lạnh đối với sức khỏe của người già, cũng như những biện pháp cần được áp dụng để bảo vệ họ khỏi những rủi ro không mong muốn. 
Nguy cơ đột quỵ khi trời trở lạnh
Một số nghiên cứu gần đây đã làm sáng tỏ mối liên quan giữa thời tiết lạnh và tăng nguy cơ đột quỵ ở người cao tuổi. Theo một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Đột quỵ và Bệnh mạch máu não, hơn 172.000 trường hợp nhập viện do đột quỵ thiếu máu não cục bộ ở Hoa Kỳ đã được kiểm tra. 
Kết quả cho thấy rằng nguy cơ đột quỵ gia tăng đáng kể khi thời tiết trở nên lạnh hơn, đặc biệt khi nhiệt độ có sự dao động lớn. Nghiên cứu khác từ Đức, được công bố trên Tạp chí Dịch tễ học Châu Âu, tiếp tục làm rõ hơn về tác động của thời tiết lạnh. Khi nhiệt độ giảm 2,9 độ C trong 24 giờ, tỷ lệ đột quỵ não tăng đến 11%. Đặc biệt, những người có nguy cơ đột quỵ cao, như tăng huyết áp, đái tháo đường, bệnh lý tim mạch sẽ phải đối mặt với nguy cơ tăng cao hơn.
Vậy tại sao người cao tuổi lại dễ bị đột quỵ vào mùa lạnh? Câu trả lời nằm ở việc thay đổi đột ngột của nhiệt độ, khiến cho hệ thống mạch máu phải thích nghi. Trong điều kiện trời lạnh, mạch máu co lại, làm tăng huyết áp và sức cản ngoại vi, điều này có thể dẫn đến nguy cơ cao về đứt, vỡ mạch máu não và xuất huyết não.
Nguyên nhân khác khiến nguy cơ đột quỵ tăng cao vào mùa lạnh là sự tăng lên của số lượng hồng cầu và tiểu cầu trong máu, dẫn đến sự độ cô đặc của máu, từ đó gia tăng khả năng bị tắc nghẽn mạch máu. Đối với những người có xơ vữa động mạch và mức cholesterol cao, nguy cơ hình thành cục máu đông và tắc nghẽn mạch máu trở nên nguy hiểm hơn.
Thêm vào đó, vào mùa lạnh, nhiều người lười vận động và ăn uống không lành mạnh, đặc biệt là những người ở độ tuổi cao. Sự ngại ngùng trước thời tiết lạnh khiến họ tránh xa việc vận động và thường xuyên ở trong nhà, điều này có thể dẫn đến tăng lượng mỡ trong máu, làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông và tắc nghẽn mạch máu.
Ngoài ra, trong thời đại hiện nay, có nhiều yếu tố khác cũng đóng góp vào việc gia tăng nguy cơ hình thành cục máu đông, bao gồm lối sống ít vận động, tình trạng béo phì, lạm dụng chất kích thích, thuốc lá, và căng thẳng kéo dài. Điều này làm cho nguy cơ đột quỵ tăng lên không chỉ ở nhóm người cao tuổi mà còn ở nhóm người trẻ.
Người trên 65 tuổi hoặc đang mắc bệnh tim mạch thường phải đối mặt với nguy cơ đột quỵ tăng cao khi mùa lạnh kéo đến. Đối với nhóm này, quá trình lão hóa ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh của sức khỏe, đặc biệt là trong môi trường thời tiết lạnh.
Ở người lớn tuổi, hệ thống miễn dịch và khả năng chịu đựng giảm sút, tạo điều kiện thuận lợi cho các vấn đề sức khỏe nổi lên. Mạch máu không còn giữ được độ đàn hồi như trước, trở nên cứng và độ cô đặc của máu gia tăng. 
Những biến đổi này làm cho máu dễ bị đông, đồng thời giảm lưu lượng máu đến não. Kết hợp với yếu tố thời tiết lạnh, nguy cơ đột quỵ của những người này trở nên cao hơn, đặc biệt là khi có những biến động nhiệt độ đột ngột.  Những bí quyết ngăn ngừa đột quỵ trong mùa lạnh
- Làm ấm cơ thể
Mặc dù không thể hoàn toàn ngăn chặn khả năng xảy ra đột quỵ và không thể thay đổi thời tiết lạnh, nhưng có những thay đổi trong lối sống và chế độ ăn uống có thể giúp giảm nguy cơ đột quỵ trong mùa lạnh.
Để ngăn ngừa đột quỵ trong mùa này, việc giữ ấm cơ thể trở nên quan trọng đặc biệt, đặc biệt là đối với nhóm người cao tuổi. Sau khi thức dậy, quá trình khởi động cơ thể là quan trọng, không nên vùng dậy và đi lại ngay lập tức. 
Thay vào đó, nên nắn bóp nhẹ nhàng, làm ấm các cơ và khớp trước khi bước xuống giường. Đối với những người có vấn đề về xương khớp và tim mạch, việc khởi động nhẹ trước khi bước xuống giường giúp tránh tai nạn và nguy cơ tai biến.
Trong mùa lạnh, nghỉ ngơi và sinh hoạt nên được thực hiện trong một không gian ấm áp, tránh tiếp xúc đột ngột với gió lạnh. Việc duy trì sự ấm áp có thể bao gồm việc uống nước ấm và ăn những thức ăn có nhiệt độ cao. 
Khi phải ra ngoài trời, việc trang bị đầy đủ những bộ đồ ấm áp, đội mũ len, đeo khăn, găng tay, và đặc biệt là giữ ấm đầu và cổ, đều giúp bảo vệ cơ thể khỏi tác động của thời tiết lạnh, làm giảm nguy cơ đột quỵ.
- Ăn uống khoa học, thói quen sinh hoạt lành mạnh
Chăm sóc chế độ ăn uống khoa học và duy trì thói quen sinh hoạt lành mạnh là một phần quan trọng trong việc giảm nguy cơ đột quỵ, đặc biệt là trong mùa lạnh khi cơ thể đòi hỏi năng lượng cao hơn để giữ ấm.
Thời tiết lạnh có thể gây ra tình trạng đói nhanh do cơ thể tiêu hao năng lượng nhiều hơn. Để đáp ứng nhu cầu này, việc cung cấp năng lượng cho cơ thể thông qua thực phẩm có thể tăng nhiệt độ cơ thể là quan trọng. Thức ăn mất nhiều thời gian hơn để tiêu hóa có thể giúp tăng nhiệt độ cơ thể và tạo cảm giác ấm áp.  Do đó, việc ăn các loại rau xanh, trái cây, và thực phẩm giàu omega-3, omega-6, cũng như chất béo tốt cho tim mạch, có thể giúp phòng ngừa nguy cơ đột quỵ.
Ngoài ra, chế độ ăn nên được duy trì nhẹ nhàng để hỗ trợ huyết áp và hoạt động của tim mạch. Tránh ăn quá nhiều thực phẩm chứa dầu mỡ và các loại đồ ăn chiên xào là quan trọng, vì chúng có thể tăng nguy cơ mỡ máu và hình thành cục máu đông, đặc biệt là trong bối cảnh thời tiết lạnh. Việc này sẽ giúp duy trì sức khỏe tim mạch và giảm nguy cơ các vấn đề liên quan đến đột quỵ.
- Khám sức khỏe định kỳ, uống thuốc theo chỉ định bác sĩ
Để bảo vệ sức khỏe và giảm nguy cơ đột quỵ trong mùa lạnh, ngoài chế độ ăn uống khoa học, việc duy trì một lối sống lành mạnh cũng đóng vai trò quan trọng. Dưới đây là một số biện pháp cụ thể:
• Hút thuốc lá và uống rượu bia đều là yếu tố nguy cơ có thể gây tổn thương đến hệ thống tim mạch và tăng nguy cơ đột quỵ. Việc giảm hoặc loại bỏ hoàn toàn thói quen này sẽ có lợi cho sức khỏe.
• Hoạt động thể chất đều đặn giúp tăng cường tuần hoàn máu, giảm nguy cơ đột quỵ, như đi bộ nhanh, đạp xe, hoặc các bài tập aerobic…
• Thường xuyên kiểm tra và duy trì các chỉ số quan trọng như huyết áp, lượng cholesterol, chất béo trung tính, và chỉ số BMI (chỉ số khối cơ thể) ở mức khỏe mạnh, giúp kiểm soát các yếu tố nguy cơ liên quan đến đột quỵ.
• Căng thẳng có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tim mạch và tăng nguy cơ đột quỵ. Việc duy trì tinh thần thoải mái thông qua các hoạt động như thiền, yoga, hoặc hoạt động giải trí là quan trọng để giảm căng thẳng hàng ngày.
• Buổi sáng, trước khi rời giường, nên thực hiện vài động tác vận động nhẹ để kích thích cơ thể và tạo sự linh hoạt. Tránh việc xuống giường ngay sau khi thức dậy có thể giúp cơ thể dần thích nghi với môi trường bên ngoài và giảm nguy cơ tai biến đột ngột.
Việc thực hiện các cuộc kiểm tra sức khỏe định kỳ là một phần quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe và giảm nguy cơ đột quỵ, đặc biệt là đối với những người có tiền sử bệnh đái tháo đường, tim mạch, và mỡ máu.
Người mắc các bệnh lý nêu trên càng cần thường xuyên đi khám sức khỏe để kiểm soát tình trạng bệnh và ngăn chặn các chỉ số sức khỏe vượt quá mức nguy hiểm, góp phần giảm nguy cơ đột quỵ. Việc duy trì một lịch trình kiểm tra đều đặn giúp phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn và can thiệp kịp thời. Đối với những người đã có tiền sử bệnh tim mạch, việc bảo vệ sức khỏe trở nên càng quan trọng trong mùa lạnh. Với khả năng mắc cúm cao trong thời tiết lạnh, người tim mạch khi mắc cúm có thể đối diện với nhiều biến chứng nghiêm trọng, bao gồm suy tim và đột quỵ. 
Đột quỵ đang chiếm vị trí hàng đầu về nguyên nhân tàn phế và tử vong ở người lớn tại Việt Nam. Trong thực tế, khoảng 70-80% trường hợp đột quỵ hiển thị dấu hiệu báo trước, điều này đặt ra tầm quan trọng của việc nhận biết các biểu hiện này để có thể tìm kiếm sự chăm sóc y tế và điều trị kịp thời.
Các dấu hiệu cảnh báo đột quỵ thường được tóm gọn bằng từ viết tắt "BE FAST":
• B (balance): Mất thăng bằng, cảm giác chóng mặt hoặc choáng váng.
• E (eyes): Thị lực giảm, mắt trở nên mờ.
• F (face): Một bên của khuôn mặt bị rơi xuống, cảm giác tê cứng, nụ cười lệch về một bên và khuôn mặt không đối xứng.
• A (arms): Sức mạnh giảm, không thể nâng được một bên tay hoặc chân hoặc một nửa của cơ thể.
• S (speech): Nói líu lưỡi, khó diễn đạt, hoặc không rõ chữ.
• T (time): Nếu bất kỳ biểu hiện nào xuất hiện, người bệnh cần gọi điện cấp cứu ngay lập tức để nhận được sự chăm sóc y tế khẩn cấp.
Việc nắm bắt những dấu hiệu này và hành động nhanh chóng có thể làm tăng khả năng hồi phục và giảm thiểu tỷ lệ tử vong và tàn phế liên quan đến đột quỵ.