Cứu Người Trong “Giờ Vàng” – Tốc Độ Đưa Bệnh Nhân Đột Quỵ Đến Bệnh Viện Quyết Định Sự Sống Còn
17/08/2025 16:19 | Bệnh thường gặp
-
Đột quỵ là nguyên nhân tử vong và tàn phế hàng đầu tại Việt Nam, với 200.000 ca mới mỗi năm. Điều khiến căn bệnh này nguy hiểm là tính chất cấp cứu khẩn cấp – chỉ cần chậm vài phút, não bộ sẽ chịu tổn thương không thể hồi phục. Theo Hiệp hội Đột quỵ Hoa Kỳ (AHA), mỗi phút trôi qua khi không được điều trị, người bệnh có thể mất khoảng 1,9 triệu tế bào thần kinh. Vì vậy, thời gian từ khi khởi phát triệu chứng đến khi nhập viện chuyên sâu chính là yếu tố sống còn.
1. “Giờ vàng” trong cấp cứu đột quỵ là gì
• Khái niệm: Khoảng thời gian 3–4,5 giờ kể từ khi xuất hiện triệu chứng đầu tiên.
• Trong thời gian này, các phương pháp điều trị như tiêu sợi huyết đường tĩnh mạch (rtPA) hoặc can thiệp lấy huyết khối nội mạch có khả năng khôi phục lưu thông máu não và cứu tế bào thần kinh.
2. Vì sao chậm trễ lại nguy hiểm đến vậy?
• Sau 5 phút, tế bào não bắt đầu chết dần.
• Sau 1 giờ, tổn thương não lan rộng, nguy cơ tàn phế vĩnh viễn tăng cao.
• Sau 6 giờ, hầu hết các tế bào tại vùng thiếu máu sẽ chết hoàn toàn, cơ hội hồi phục giảm mạnh.
3. Yếu tố làm chậm quá trình cấp cứu đột quỵ
• Không nhận biết sớm dấu hiệu: Nhiều người nhầm với mệt mỏi, trúng gió.
• Chủ quan, chờ đợi tự khỏi.
• Chuyển viện vòng vo: đến cơ sở y tế không đủ trang thiết bị, mất thời gian chuyển tiếp.
• Thiếu phương tiện di chuyển nhanh hoặc tắc đường.
4. Nhận biết sớm đột quỵ bằng quy tắc FAST
• F (Face): Khuôn mặt méo xệch, miệng lệch khi cười.
• A (Arm): Yếu hoặc liệt một bên tay, chân.
• S (Speech): Nói khó, nói ngọng, mất khả năng diễn đạt.
• T (Time): Ghi nhớ thời điểm khởi phát và gọi cấp cứu 115 ngay lập tức.
5. Làm gì để rút ngắn “thời gian vàng”?
• Gọi cấp cứu 115 ngay khi phát hiện triệu chứng.
• Không tự lái xe đưa bệnh nhân, vì xe cấp cứu có quyền ưu tiên và có nhân viên y tế hỗ trợ.
• Đưa thẳng đến bệnh viện có đơn vị đột quỵ (Stroke Unit) – nơi có khả năng chẩn đoán hình ảnh (CT, MRI) và can thiệp mạch não 24/7.
• Thông báo chi tiết triệu chứng và thời gian khởi phát cho bác sĩ.
6. Kinh nghiệm thực tế từ chuyên gia
• TS.BS Nguyễn Huy Thắng (Chủ tịch Hội Đột quỵ TP.HCM) cho biết: “Chỉ cần chậm 1 phút, người bệnh mất cơ hội phục hồi đáng kể. Nếu đến viện trong 60–90 phút đầu, khả năng hồi phục gần như nguyên vẹn cao gấp 3 lần so với đến sau 3 giờ.”
• Một nghiên cứu tại châu Âu cho thấy mỗi 15 phút rút ngắn thời gian điều trị, bệnh nhân tăng 4% cơ hội sống không tàn phế.
Đột quỵ là cuộc chạy đua với thời gian. Tốc độ đưa người bệnh đến bệnh viện chuyên sâu không chỉ quyết định sự sống còn mà còn định đoạt chất lượng cuộc sống sau này.
Hãy nhớ: Phát hiện sớm – Gọi cấp cứu ngay – Đến đúng bệnh viện. Một cuộc gọi nhanh, một quyết định kịp thời có thể cứu cả một cuộc đời.
• Khái niệm: Khoảng thời gian 3–4,5 giờ kể từ khi xuất hiện triệu chứng đầu tiên.
• Trong thời gian này, các phương pháp điều trị như tiêu sợi huyết đường tĩnh mạch (rtPA) hoặc can thiệp lấy huyết khối nội mạch có khả năng khôi phục lưu thông máu não và cứu tế bào thần kinh.
2. Vì sao chậm trễ lại nguy hiểm đến vậy?
• Sau 5 phút, tế bào não bắt đầu chết dần.
• Sau 1 giờ, tổn thương não lan rộng, nguy cơ tàn phế vĩnh viễn tăng cao.
• Sau 6 giờ, hầu hết các tế bào tại vùng thiếu máu sẽ chết hoàn toàn, cơ hội hồi phục giảm mạnh.
• Không nhận biết sớm dấu hiệu: Nhiều người nhầm với mệt mỏi, trúng gió.
• Chủ quan, chờ đợi tự khỏi.
• Chuyển viện vòng vo: đến cơ sở y tế không đủ trang thiết bị, mất thời gian chuyển tiếp.
• Thiếu phương tiện di chuyển nhanh hoặc tắc đường.
4. Nhận biết sớm đột quỵ bằng quy tắc FAST
• F (Face): Khuôn mặt méo xệch, miệng lệch khi cười.
• A (Arm): Yếu hoặc liệt một bên tay, chân.
• S (Speech): Nói khó, nói ngọng, mất khả năng diễn đạt.
• T (Time): Ghi nhớ thời điểm khởi phát và gọi cấp cứu 115 ngay lập tức.
5. Làm gì để rút ngắn “thời gian vàng”?
• Gọi cấp cứu 115 ngay khi phát hiện triệu chứng.
• Không tự lái xe đưa bệnh nhân, vì xe cấp cứu có quyền ưu tiên và có nhân viên y tế hỗ trợ.
• Đưa thẳng đến bệnh viện có đơn vị đột quỵ (Stroke Unit) – nơi có khả năng chẩn đoán hình ảnh (CT, MRI) và can thiệp mạch não 24/7.
• Thông báo chi tiết triệu chứng và thời gian khởi phát cho bác sĩ.
• TS.BS Nguyễn Huy Thắng (Chủ tịch Hội Đột quỵ TP.HCM) cho biết: “Chỉ cần chậm 1 phút, người bệnh mất cơ hội phục hồi đáng kể. Nếu đến viện trong 60–90 phút đầu, khả năng hồi phục gần như nguyên vẹn cao gấp 3 lần so với đến sau 3 giờ.”
• Một nghiên cứu tại châu Âu cho thấy mỗi 15 phút rút ngắn thời gian điều trị, bệnh nhân tăng 4% cơ hội sống không tàn phế.
Đột quỵ là cuộc chạy đua với thời gian. Tốc độ đưa người bệnh đến bệnh viện chuyên sâu không chỉ quyết định sự sống còn mà còn định đoạt chất lượng cuộc sống sau này.
Hãy nhớ: Phát hiện sớm – Gọi cấp cứu ngay – Đến đúng bệnh viện. Một cuộc gọi nhanh, một quyết định kịp thời có thể cứu cả một cuộc đời.
Ý kiến bạn đọc
Tổng hợp các bài viết
Cập nhật liên tục, nhanh chóng
