Mùa cúm “lộng hành”: Ai nên tiêm phòng? Tiêm khi nào thì thích hợp?

Đặc biệt, câu hỏi về "Ai nên tiêm phòng cúm?" và "Khi nào là thời điểm thích hợp trong năm?" trở nên ngày càng quan trọng khi mà nhiều loại virus cúm biến động và mùa dịch thường xuyên xuất hiện.
Việt Nam với khí hậu đặc trưng và môi trường sống, thường có virus cúm quanh năm, đặc biệt là vào mùa đông và mùa xuân. Trước tình hình này, việc tiêm vaccine phòng cúm không chỉ là biện pháp phòng ngừa hiệu quả mà còn là sự chủ động để bảo vệ bản thân và cộng đồng khỏi nguy cơ nhiễm bệnh.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã đưa ra khuyến cáo rằng việc tiêm vaccine phòng cúm hàng năm đóng vai trò quan trọng trong việc giảm nguy cơ mắc cúm và giảm tỷ lệ tử vong do bệnh này. Biện pháp này không chỉ đơn giản mà còn mang lại hiệu quả kinh tế, giúp giảm chi phí điều trị và giảm gánh nặng cho hệ thống y tế. Các nghiên cứu của WHO cũng đã chỉ ra rằng người đã tiêm vaccine phòng cúm có khả năng giảm tỷ lệ tử vong do cúm trong khoảng 70-80%, đồng thời ngăn chặn nhiễm bệnh và giảm đến 60% nguy cơ phát sinh các biến chứng nguy hiểm. 
Đối với những người đã được tiêm vaccine, không chỉ thời gian mắc bệnh ngắn hơn mà còn có thể trải qua triệu chứng nhẹ hơn so với những người chưa được tiêm.
Nên tiêm phòng cúm vào thời gian nào?
Vaccine phòng cúm đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ cơ thể khỏi sự tấn công của các chủng virus cúm phổ biến mỗi mùa. Thông thường, các loại vaccine này được thiết kế để đối phó với những biến thể virus cúm dự kiến sẽ phổ biến trong mùa sắp tới. 
Các vaccine cúm thường bao gồm sự bảo vệ chống lại virus cúm A (H1N1, H3N2) cùng hai chủng virus cúm B. Một số loại vaccine cũng có thể bảo vệ khỏi ba chủng virus cúm, tùy thuộc vào thành phần cụ thể của từng loại.
Tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý là virus cúm có khả năng phát triển và biến thể liên tục. Do đó, mũi tiêm phòng cúm của mùa trước không thể cung cấp bảo vệ đầy đủ trước chủng virus mới xuất hiện trong mùa năm nay. Để đảm bảo hiệu quả, vaccine cúm được sản xuất mới mỗi năm để đáp ứng với sự thay đổi của virus cúm. Sau khi tiêm vaccine, cơ thể bắt đầu tạo ra các kháng thể khoảng hai tuần sau, tăng cường khả năng phòng ngừa sự lây nhiễm từ virus cúm. Điều này không chỉ giúp ngăn chặn sự lây lan của virus mà còn giảm đáng kể nguy cơ phát sinh các triệu chứng nặng và biến chứng nguy hiểm.
Dựa trên thực tế, mặc dù cúm có thể xuất hiện bất cứ lúc nào trong năm, nhưng đỉnh dịch thường diễn ra vào mùa đông và xuân. Vì vậy, thời điểm lý tưởng để tiêm phòng cúm thường là khoảng một tháng trước khi dịch cúm đạt đến đỉnh, thường vào giữa tháng 9 và sau đó.
Ai nên tiêm phòng cúm?
Khuyến cáo của CDC Hoa Kỳ là một bước quan trọng trong việc nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tiêm phòng cúm, đặc biệt đối với những nhóm người có nguy cơ cao về biến chứng từ bệnh cúm. Theo đó :
1. Nhân viên y tế: Việc tiêm phòng cúm cho nhân viên y tế không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe cá nhân mà còn đóng góp vào việc giảm 66% trường hợp nhập viện do cúm.
2. Trẻ em và phụ nữ mang thai: Đặc biệt quan trọng là trẻ em và phụ nữ mang thai, với việc tiêm phòng cúm giúp giảm 60% nguy cơ nhiễm cúm và đồng thời giảm đến 74% nguy cơ mắc cúm nặng, đe dọa tính mạng. Phụ nữ mang thai khi được tiêm phòng cúm cũng có lợi ích trong việc giảm nguy cơ thai chết lưu và giảm nguy cơ nhập viện của trẻ dưới 6 tháng tuổi. 3. Người cao tuổi: Việc tiêm phòng cúm giúp giảm nguy cơ tử vong đến 50% do mọi nguyên nhân, đồng thời giảm 40% tỷ lệ mắc bệnh Alzheimer.
4. Người bệnh mạn tính: Trong nhóm người bệnh mạn tính, tiêm phòng cúm có ảnh hưởng tích cực đối với các bệnh nhân có bệnh hô hấp, bệnh mạch vành, đái tháo đường. Việc giảm nguy cơ tử vong lên đến 70% ở nhóm bệnh nhân có bệnh hô hấp, 55% ở nhóm bệnh nhân có bệnh mạch vành, 58% ở nhóm bệnh nhân đái tháo đường.
5. Người chăm sóc người bệnh mạn tính: Cả người chăm sóc người bệnh mạn tính cũng nên tiêm phòng cúm hàng năm, nhằm bảo vệ bản thân và giảm nguy cơ lây nhiễm cho những người mà họ chăm sóc.
Ai không nên tiêm phòng cúm?
Việc không tiêm phòng vaccine cúm có thể được lựa chọn cho một số nhóm người dựa trên các tình trạng khác nhau. Dưới đây là những trường hợp mà việc tiêm phòng vaccine cúm không được khuyến cáo:
1. Trẻ em dưới 6 tháng tuổi: Trẻ em ở độ tuổi này thường còn quá nhỏ để tiêm phòng cúm. Việc bảo vệ sức khỏe của trẻ trong giai đoạn này thường được đảm bảo thông qua việc chăm sóc và tiếp xúc cẩn thận với những người xung quanh. 2. Người bị dị ứng nghiêm trọng với vaccine cúm hoặc các thành phần trong đó: Những người có tiền sử dị ứng nặng đến tính mạng với vaccine cúm hoặc bất kỳ thành phần nào trong đó, như gelatin, thuốc kháng sinh, hoặc các thành phần khác, không nên tiêm phòng cúm. Trong trường hợp này, người bệnh cần thảo luận với bác sĩ để tìm giải pháp thay thế khác.
3. Người có các tình trạng sức khỏe đặc biệt: Nếu có bất kỳ tình trạng sức khỏe đặc biệt nào, như tiền sử dị ứng, Hội chứng Guillain-Barré (GBS), hoặc bất kỳ vấn đề nào khác. 
Trong tất cả các trường hợp trên, sự tư vấn của bác sĩ là quan trọng để đảm bảo quyết định được đưa ra dựa trên thông tin y tế và tình hình cá nhân của từng người.