Bí quyết hồi phục sau sinh: Cách ở cữ khoa học cho mẹ

Cơ thể của phụ nữ đã trải qua một cuộc thay đổi đáng kể trong suốt thời gian mang thai, và khi bé chào đời, nhiệm vụ của cơ thể mẹ không chỉ kết thúc ở đó. Việc phục hồi sau sinh không chỉ là cần thiết mà còn là một phần không thể thiếu trong việc bảo vệ sức khỏe của bản thân và sự phát triển của em bé. 
Thời gian ở cữ sau sinh là bước quan trọng trong quá trình phục hồi sức khỏe của người mẹ sau khi sinh. Theo quan niệm của người xưa, mẹ sau sinh cần ở cữ đủ 100 ngày (3 tháng 10 ngày) với những quy định nghiêm ngặt như phải ở trong phòng kín, không tắm rửa, không nói chuyện với người lạ, v.v… vì nếu không kiêng cữ thì mẹ dễ bị ốm, đau nhức xương khớp, đau đầu. Tuy nhiên, những quan niệm này không hoàn toàn là đúng và có thể ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của cả hai mẹ con.
Theo các bác sĩ sản khoa, thời gian ở cữ khoa học sau sinh của mẹ bầu tốt nhất là nên trong vòng 30 ngày sau khi sinh (1 tháng). Đặc biệt, sau khi sinh bé khoảng 3 – 4 ngày, mẹ đã có thể tắm rửa. Thậm chí nếu mẹ sinh con trong ngày hè thì sau khoảng 1 ngày là mẹ đã có thể lau người cho sạch sẽ và thoải mái. Việc này giúp mẹ giữ gìn vệ sinh cá nhân và cảm thấy thoải mái hơn trong quá trình phục hồi sau sinh.
Tuy chế độ kiêng cữ ngày nay đã nhẹ nhàng hơn nhưng vẫn có một vài việc mẹ cần phải tuân thủ. Mẹ sau sinh không được vận động mạnh, làm việc nặng, hạn chế căng thẳng và tránh quan hệ tình dục trong thời gian ở cữ.  Chế độ ăn uống cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình phục hồi sau sinh. Mẹ cần có chế độ ăn uống cân đối, bổ sung đủ dưỡng chất để tái tạo năng lượng sau quá trình sinh nở và cho con bú. Việc bổ sung đủ lượng nước cũng rất quan trọng để giúp cơ thể loại bỏ độc tố và duy trì sự cân bằng nước trong cơ thể.
Ngoài ra, cần tạo điều kiện cho người mẹ có thời gian nghỉ ngơi và thư giãn. Việc này giúp giảm căng thẳng và tạo điều kiện cho quá trình phục hồi sức khỏe diễn ra thuận lợi hơn.
Trong quá trình ở cữ, nuôi con bằng sữa mẹ được khuyến khích vì lợi ích vô song của sữa mẹ đối với sức khỏe của trẻ nhỏ. Do đó, việc tạo điều kiện cho người mẹ có thời gian nghỉ ngơi và nuôi con bằng sữa mẹ là điều cực kỳ quan trọng.
Mẹ sau sinh ở cữ nên ăn gì?
Trong thời kỳ sau sinh ở cữ, chế độ ăn uống của mẹ đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp đủ dinh dưỡng cho cả mẹ và bé. Việc ăn uống đầy đủ và cân đối sẽ giúp mẹ duy trì sức khỏe tốt, phục hồi nhanh chóng sau quá trình sinh nở và sản xuất đủ lượng sữa cho con bú. 
Ngoài ra, việc kết hợp đa dạng các loại thực phẩm trong khẩu phần ăn hàng ngày cũng rất quan trọng để đảm bảo cung cấp đủ chất dinh dưỡng cho cả mẹ và bé. Việc ăn uống cân đối và khoa học sẽ giúp mẹ có đủ sức khỏe để chăm sóc con và phục hồi sau quá trình sinh nở một cách tốt nhất.
Các loại thức ăn tốt cho mẹ ở cữ
1. Gạo lứt: Gạo lứt là một nguồn tinh bột nguyên hạt tốt cho mẹ sau sinh. Nó cung cấp năng lượng cần thiết và không gây tăng cân đột ngột như các loại tinh bột khác. Việc ăn gạo lứt giúp đảm bảo mức năng lượng cần thiết để sản xuất sữa mẹ chất lượng tốt nhất cho bé. 2. Ngũ cốc nguyên hạt: Ngũ cốc nguyên hạt là nguồn cung cấp các vitamin và chất dinh dưỡng thiết yếu để đáp ứng nhu cầu hàng ngày của mẹ và bé.
3. Bánh mì nguyên cám: Bánh mì nguyên cám là nguồn axit folic, chất xơ và sắt lành mạnh. Axit folic rất quan trọng trong sự phát triển của bé trong giai đoạn đầu của thai kỳ và còn là một chất dinh dưỡng quan trọng trong sữa mẹ để giúp bé phát triển sức đề kháng tốt.
4. Cá hồi: Cá hồi có chứa hàm lượng DHA rất phong phú và quan trọng cho sự phát triển hệ thần kinh của bé. Hàm lượng DHA trong sữa mẹ không cao, nhưng nếu mẹ ăn cá hồi thì hàm lượng này sẽ tăng lên. 5. Sữa ít béo: Sữa cung cấp một lượng vitamin D giúp tăng cường sức mạnh của xương. Ngoài ra, nó còn cung cấp protein và vitamin B, cùng với nguồn canxi phong phú.
6. Thịt bò nạc: Thịt bò nạc không những tăng cường năng lượng cho mẹ mà còn là thực phẩm cung cấp chất sắt đáp ứng nhu cầu cần thiết theo khuyến nghị của bác sĩ.
7. Đậu: Đậu là loại thực phẩm giàu chất sắt, đặc biệt là những loại có màu sẫm như đậu đen và các loại đậu bầu dục.
8. Quả việt quất: Quả việt quất là loại quả mọng chứa nhiều vitamin và khoáng chất lành mạnh cho bà mẹ sau sinh. 9. Trái cam: Cam không những giúp mẹ sau sinh tăng cường năng lượng mà nó còn cung cấp lượng vitamin C phong phú.
10. Trứng: Trứng là loại thực phẩm linh hoạt đáp ứng nhu cầu protein hàng ngày.
11. Rau lá xanh: Các loại rau lá xanh như rau bina, củ cải, bông cải xanh có chứa hàm lượng vitamin A cao - là loại vitamin rất tốt cho cả mẹ và bé.
Ngoài ra, mẹ nên uống từ 8 – 10 ly nước mỗi ngày và chú ý chọn những thực phẩm dễ tiêu và sử dụng đồ ăn khi còn nóng ấm.
Các loại thức ăn mẹ ở cữ cần tránh
1. Thực phẩm cay nóng, nhiều gia vị, có mùi (bạc hà, cá tanh, rau mùi,…): Các thực phẩm này có thể làm ảnh hưởng đến mùi vị sữa mẹ và khiến bé khó chịu khi bú.
2. Thực phẩm có cafein: Mẹ cần hạn chế uống caffein trong thời gian cho con bú để tránh tình trạng kích thích và mất ngủ cho bé. 3. Thực phẩm sống, lên men: Mẹ cần hạn chế đồ ăn chua, lạnh và không nên ăn thức ăn lên men như dưa cà muối hay thức ăn để qua đêm để tránh nguy cơ nhiễm khuẩn hay ký sinh trùng gây bệnh.
4. Thức ăn mặn: Mẹ cần tránh ăn thức ăn khô và mặn như thịt kho, cá kho mặn và kiêng ăn canh, ăn rau để tránh tăng huyết áp và ảnh hưởng đến thận.
5. Hải sản: Mẹ nên tránh các loại hải sản chứa nhiều thủy ngân như cá kiếm, cá thu, cá ngòi để tránh nguy cơ tiếp xúc với thủy ngân qua sữa gây nguy hiểm cho hệ thần kinh của bé.
6. Thức ăn nhiều dầu mỡ: Các thức ăn này khó tiêu hóa và chứa chất béo không tốt, có thể gây khó chịu cho bé.
7. Rượu: Mẹ cần tránh uống rượu khi cho con bú để đảm bảo an toàn cho sức khỏe của bé.
8. Bơ: Chế phẩm từ sữa như bơ có thể làm dạ dày của bé khó tiêu hóa khi bú trực tiếp. 9. Cải đắng, cải bẹ xanh: Mẹ nên tránh xa rau cải bẹ xanh, cải đắng vì chúng có thể khiến mẹ bị tiểu són sau sinh.
10. Rau muống, gạo nếp, thịt bò, lòng trắng trứng: Sau sinh mổ, mẹ cần tránh nhóm thực phẩm này để tránh gây mủ, sẹo lồi ở vết mổ.
Việc chọn lựa thức ăn phù hợp trong giai đoạn cho con bú sẽ giúp mẹ và bé có một sức khỏe tốt. Việc hạn chế hoặc tránh xa những loại thức ăn không tốt sẽ giúp mẹ yên tâm hơn trong việc nuôi con bằng sữa mẹ và đảm bảo sức khỏe tốt nhất cho bé yêu của mình.
Chế độ ở cữ khoa học mẹ cần biết
Chế độ ở cữ khoa học sẽ giúp mẹ phục hồi sức khỏe nhanh chóng và đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ lẫn em bé. Dưới đây là những điều mẹ cần biết và áp dụng để có chế độ ở cữ khoa học và hiệu quả.
1. Nghỉ ngơi càng nhiều càng tốt
Sau sinh, mẹ chỉ nên ngồi khi cho bé bú thôi, còn lại hãy cố gắng nằm nghỉ ngơi và thỉnh thoảng đứng lên đi lại nhẹ nhàng. Việc nghỉ ngơi đầy đủ sẽ giúp mẹ phục hồi sức khỏe sau quá trình sinh nở mệt mỏi.
2. Ngủ đủ giấc
Trong giai đoạn ở cữ, việc mẹ bầu ngủ đủ giấc là rất quan trọng, giúp cho cơ thể lấy lại sức khỏe sau khoảng thời gian mệt mỏi sau sinh, đồng thời thúc đẩy quá trình tăng tiết sữa, giúp tuyến sữa hoạt động hiệu quả hơn.
3. Tránh xa các thiết bị điện tử
Việc sử dụng các thiết bị điện tử như điện thoại, máy tính bảng, laptop… nhiều là điều mẹ nên kiêng kỵ. Mắt mẹ sẽ nhanh mờ nếu giai đoạn đầu sau khi sinh mẹ sử dụng chúng quá nhiều. Vì vậy, để có được một đôi mắt khỏe mạnh về sau, mẹ nên hạn chế tối đa sử dụng những thiết bị này.
4. Có biện pháp ngừa thai phù hợp
Ngay khi có thể quan hệ tình dục trở lại, mẹ hãy sử dụng các biện pháp tránh thai thích hợp để tránh mang thai ngoài ý muốn. Mẹ có thể dùng bao cao su, màng ngăn âm đạo, thuốc tránh thai dành cho phụ nữ cho con bú…
5. Chăm sóc vết mổ, tầng sinh môn
Nếu sinh mổ, mẹ cần chú ý chăm sóc các vết thương để tránh viêm nhiễm. Việc ngâm mình trong nước ấm, ngồi trên gối mềm hoặc lau sạch vết mổ từ trước ra sau sẽ giúp mẹ dễ chịu và hạn chế nguy cơ nhiễm khuẩn hơn.
6. Chú ý tư thế ngồi, nằm sau sinh
Mẹ không nên ngồi xổm hoặc nằm ngủ trong tư thế ngửa vắt chân, bởi như thế sẽ khiến cho tử cung của mẹ chậm hồi phục, khiến sản dịch bị chảy ra ngoài, thậm chí mẹ có thể bị sa tử cung rất nguy hiểm. Nếu mẹ bị đau nhức khi ngồi hay nằm thì có thể chườm nóng vùng bẹn, lưng, và sau đầu gối để cảm thấy dễ chịu hơn.
7. Không nên vận động quá mạnh
Tuy việc tập thể dục là tốt cho sự hồi phục sức khỏe nhưng nó chỉ đúng với những bài tập nhẹ nhàng. Mẹ cần hạn chế những bài tập vận động mạnh với cường độ cao vì nó tác động đến các vết mổ.
8. Không sử dụng chất kích thích
Sau khi sinh, nếu nuôi con bằng sữa mẹ thì mẹ tuyệt đối không được uống rượu bia vì các chất này có thể đi vào sữa mẹ và ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của bé.
9. Kiêng quan hệ tình dục sớm
Theo các chuyên gian, khoảng 4 – 6 tuần sau sinh thì mẹ mới được quan hệ vợ chồng. Nguyên nhân là cơ thể cần được hồi phục sau quá trình sinh nở, cả về thể chất lẫn tinh thần.
10. Không sử dụng thuốc bừa bãi
Sau khi sinh, trong giai đoạn nuôi con bằng sữa mẹ, nếu gặp vấn đề gì về sức khỏe mẹ cần đi khám và tuân thủ theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ.
11. Hạn chế căng thẳng, mệt mỏi
Những căng thẳng, mệt mỏi là khó tránh khỏi, thậm chí nhiều mẹ stress quá nhiều dẫn đến trầm cảm sau sinh. Những hormone gây ra tình trạng căng thẳng, mệt mỏi có thể đi vào sữa, khiến bé khó chịu, quấy khóc. Vì thế, nếu thấy mệt, hãy nhờ người thân chăm bé để mẹ được nghỉ ngơi và luôn cảm thấy thoải mái nhất có thể. Những quan niệm sai lầm về ở cữ
Trong quá trình chăm sóc sau khi sinh, có rất nhiều quan niệm sai lầm về việc ở cữ mà nhiều người vẫn tin tưởng và áp dụng. Tuy nhiên, theo các chuyên gia y tế, những quan niệm này đều không có căn cứ khoa học và có thể gây hại cho sức khỏe của mẹ và em bé. Dưới đây là một số quan niệm sai lầm phổ biến về ở cữ mà chúng ta cần phải hiểu rõ để có thể áp dụng phương pháp chăm sóc đúng đắn.
1. Kiêng tắm gội trong một tháng
Quan điểm kiêng tắm gội trong vòng một tháng để hạn chế đau ốm, cảm lạnh và rụng tóc về sau là không đúng. Sau khi sinh, việc gội đầu thường xuyên giúp hạn chế mồ hôi bết trong tóc, ngăn ngừa ngứa, nấm và ảnh hưởng đến giấc ngủ. 
Tuy nhiên, khi gội đầu, mẹ cần sử dụng nước ấm và cần sấy tóc khô ngay sau khi gội xong, hạn chế để tóc ướt lâu. Bên cạnh đó, mẹ nên tắm bằng nước ấm và có thể thoa rượu hoặc tinh dầu tràm để làm ấm cơ thể và giúp cơ săn chắc.
2. Phòng ngủ che kín gió
Đóng kín cửa thường xuyên sẽ khiến căn phòng ẩm thấp, tạo điều kiện cho nấm, vi khuẩn phát triển, có thể gây bệnh cho hai mẹ con. Tốt nhất, thỉnh thoảng nên mở cửa sổ cho phòng thoáng mát và để không khí với ánh nắng buổi sáng chiếu vào.
3. Nằm than, hơ nóng
Nằm than, nhất là vào mùa đông sẽ giúp mẹ và bé thấy ấm áp hơn nhưng than khi cháy sẽ sản sinh nhiều khí CO2, gây độc cho cả mẹ và bé.
4. Kiêng nói chuyện
Theo quan niệm cũ, nếu sau khi sinh mẹ nói nhiều thì sau này dễ bị nói nhịu. Quan niệm này không hề có căn cứ khoa học. Mẹ có thể giao tiếp bình thường, chỉ cần hạn chế nói quá to để tránh ảnh hưởng tới thanh quản.
5. Uống nước tiểu trẻ để kích sữa
Đây là một trong những kinh nghiệm dân gian truyền miệng hoàn toàn sai lầm. Nước tiểu là sản phẩm dư thừa được cơ thể đào thải ra ngoài. Tuyệt đối không nên uống nước tiểu. Sự hoạt động của các tuyến sữa là do tác động của nội tiết tố prolactin từ tuyến yên của người mẹ chứ không liên quan đến chất thải của trẻ.
6. Không đánh răng và không chải đầu
Sau khi sinh, việc đánh răng là cực kỳ cần thiết do việc ăn uống nhiều bữa trong ngày. Mẹ có thể sử dụng bàn chải mềm để chải răng nhẹ nhàng bằng nước ấm. Mẹ nên đánh răng 2 lần một ngày vào hai buổi sáng tối, nếu có thể đánh răng, súc miệng sau mỗi bữa ăn thì càng tốt. 
Việc chải đầu hàng ngày, ngoài giúp mẹ có ngoại hình gọn gàng, còn có thể giúp mát xa tóc, để máu nuôi dưỡng tóc tốt hơn và tránh sự bám của gàu.
Như vậy, việc hiểu rõ những quan niệm sai lầm về ở cữ là rất quan trọng để có thể chăm sóc mẹ và em bé một cách khoa học và an toàn nhất. Việc áp dụng những phương pháp chăm sóc đúng đắn sẽ giúp mẹ và bé luôn khỏe mạnh và hạnh phúc trong giai đoạn ở cữ.