Cây Xạ Can – Dược Liệu Quý Trong Y Học Đông Y

Với khả năng chống nấm, kháng viêm và làm giảm các triệu chứng như sốt, ho, viêm họng, xạ can được xem là một trong những thảo dược hữu ích. Cây xạ can có nhiều tên gọi khác nhau tùy theo khu vực, như rẻ quạt, ô phiến, biển trúc, và tử hoa ngưu. Tên khoa học của cây xạ can là Belamcanda chinensis Lem, thuộc họ Lay Ơn (Iridaceae).
Cây xạ can là loại cây thân cỏ, với phần rễ phát triển mạnh mẽ. Lá cây mọc thẳng đứng, dài từ 20-40 cm, có màu xanh, phần dưới úp lên gốc lá. Hoa có màu vàng cam rực rỡ và quả dạng trứng với hạt màu xanh đen.
Xạ can là loại cây dễ sinh trưởng, thường xuất hiện tại các nước châu Á như Trung Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ, và Việt Nam, chủ yếu ở các tỉnh như Lạng Sơn, Nghệ An, và Cần Thơ.
Cây xạ can chứa nhiều thành phần hóa học có lợi cho sức khỏe như Iridin, Irigenin, Belamcanidin, và Methylirisolidone. Những chất này đều có tính năng kháng viêm, kháng khuẩn, và giúp cải thiện nhiều chức năng sinh lý.
Theo Đông y, xạ can có vị đắng, tính hàn và quy vào kinh Can và Phế. Nhờ tính chất này, xạ can có khả năng giải nhiệt, giảm sốt, kháng khuẩn và ngăn ngừa viêm nhiễm hiệu quả.
Xạ can được biết đến với nhiều công dụng trong điều trị các bệnh lý khác nhau. Dưới đây là một số tác dụng nổi bật của loại thảo dược này:
• Kháng nấm và virus: Xạ can có khả năng chống lại một số loại nấm và virus gây bệnh trên da.
• Điều tiết nội tiết và tăng tiết tuyến nước bọt: Xạ can giúp cân bằng nội tiết tố và tăng tiết nước bọt, hữu ích trong việc giảm khô miệng.
• Giải nhiệt, giảm sốt: Dùng xạ can giúp làm mát cơ thể và hạ nhiệt khi bị sốt.
• Kháng viêm, kháng khuẩn: Xạ can có tác dụng kháng khuẩn, ngăn ngừa vi khuẩn bạch hầu, liên cầu khuẩn và khuẩn thương hàn.
• Khử đờm, thông khí: Xạ can được sử dụng để làm sạch đờm trong cổ họng, giảm các triệu chứng ho và nghẹt thở. Cách dùng và liều lượng cây xạ can
• Dạng sắc uống: Sử dụng từ 3-6g xạ can khô mỗi ngày bằng cách sắc lấy nước uống.
• Dạng bã đắp ngoài da: Có thể giã tươi thân và rễ xạ can, trộn với muối và đắp lên vùng da bị viêm hoặc tổn thương.
Các bài thuốc chữa bệnh từ xạ can
Chữa Ho Có Đờm, Khó Thở
Chuẩn bị 13 củ xạ can, ma hoàng và sinh khương mỗi loại 120g, kết hợp với một số dược liệu khác. Sắc lấy nước và chia làm 3 lần uống trong ngày.
Trị Sưng Họng
Dùng 20g xạ can đun sôi với rượu và thêm mật ong để uống, giúp giảm viêm họng nhanh chóng.
Chữa Ghẻ Lở
Chuẩn bị 80g xạ can và 80g thăng ma, sắc lấy nước uống và dùng bã đắp lên vết ghẻ lở.
Trị Quai Bị
Dùng 15g rễ xạ can tươi sắc uống 2 lần mỗi ngày sẽ giúp giảm triệu chứng quai bị. Chữa Viêm Khớp Gối
Ngâm 90g xạ can trong 500ml rượu, để một tuần và dùng 20ml mỗi ngày giúp giảm đau và sưng viêm.
Xạ can là một dược liệu quý, tuy nhiên để đảm bảo an toàn, cần lưu ý các điểm sau:
• Tham khảo ý kiến thầy thuốc: Trước khi sử dụng, nên tham khảo ý kiến bác sĩ để biết liều lượng phù hợp và tránh tác dụng phụ.
• Không lạm dụng: Không dùng xạ can với liều lượng lớn hoặc trong thời gian dài, có thể gây mệt mỏi, tiêu chảy.
• Không dùng cho một số đối tượng: Người có thể trạng yếu, khí huyết hư, phụ nữ có thai và những người đang có vấn đề về gan Tỳ không nên dùng xạ can.
• Chế độ ăn uống lành mạnh: Kết hợp sử dụng xạ can với chế độ ăn uống lành mạnh và nghỉ ngơi giúp cải thiện sức khỏe toàn diện.
Cây xạ can là một dược liệu quý giá trong y học cổ truyền, với nhiều tác dụng như kháng viêm, chống nấm, và hỗ trợ điều trị các bệnh lý thường gặp. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả tối đa và an toàn trong quá trình sử dụng, việc tham khảo ý kiến từ chuyên gia y tế là vô cùng quan trọng.