Gánh Nặng Cho Nhân Loại Từ Khủng Hoảng Siêu Vi Khuẩn

Theo nghiên cứu được công bố trên tạp chí The Lancet, từ năm 2025 đến năm 2050, thế giới có thể phải đối mặt với hơn 39 triệu ca tử vong do AMR, điều này nhấn mạnh sự cấp bách trong việc tìm kiếm giải pháp để ngăn chặn cuộc khủng hoảng này.
Kháng thuốc kháng sinh và những nguy cơ tiềm ẩn
Tình trạng AMR xảy ra khi các tác nhân gây bệnh như vi khuẩn và nấm phát triển khả năng kháng cự lại các loại thuốc kháng sinh và thuốc kháng khuẩn vốn được sử dụng để tiêu diệt chúng. 
Nó dẫn đến việc các bệnh nhiễm trùng trở nên khó điều trị hơn, thời gian nằm viện kéo dài, và gia tăng nguy cơ tử vong. 
WHO đã lên tiếng cảnh báo rằng, AMR không chỉ là một vấn đề sức khỏe mà còn là một thách thức lớn đối với sự phát triển bền vững của thế giới, đặc biệt là ở các quốc gia có hệ thống y tế còn yếu kém.
Theo TS. Chris Murray, Giám đốc Viện Đánh giá và Đo lường Sức khỏe tại Đại học Washington, chúng ta cần phải tập trung vào việc phát triển các loại kháng sinh mới và cải thiện quản lý kháng sinh nếu muốn hạn chế hậu quả khủng khiếp mà AMR có thể gây ra. 
Nó đòi hỏi một sự thay đổi lớn trong cách chúng ta sử dụng thuốc kháng sinh không chỉ trong y học mà còn trong các lĩnh vực khác như nông nghiệp và sản xuất thực phẩm. Gánh nặng đối với người lớn tuổi
Theo các nghiên cứu từ Dự án Nghiên cứu Toàn cầu về Kháng thuốc, AMR đặc biệt ảnh hưởng đến các nhóm người dễ bị tổn thương như người cao tuổi. Từ năm 1990 đến năm 2021, số ca tử vong do AMR ở trẻ em dưới 5 tuổi đã giảm hơn 50%, nhờ vào sự tiến bộ trong chăm sóc y tế và việc tiêm chủng phòng ngừa các bệnh nhiễm trùng. 
Nhưng đáng lo ngại là số ca tử vong do AMR ở người lớn từ 70 tuổi trở lên đã tăng hơn 80%, một xu hướng đang tiếp tục gia tăng và được dự báo sẽ nghiêm trọng hơn trong những năm tới.
Các nhà khoa học đã đưa ra ước tính rằng, nếu không có biện pháp can thiệp hiệu quả, đến năm 2050, thế giới có thể chứng kiến hơn 1,9 triệu ca tử vong hàng năm do AMR và có tới 8,2 triệu ca liên quan đến kháng thuốc. 
Những khu vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất sẽ là Nam Á, Mỹ Latinh, và châu Phi cận Sahara, nơi mà hệ thống y tế còn yếu kém và khả năng tiếp cận các loại thuốc mới còn hạn chế.
Sử dụng kháng sinh hợp lý – chìa khóa để kiểm soát AMR
Sử dụng kháng sinh một cách không đúng cách và lạm dụng thuốc là nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng kháng thuốc ngày càng nghiêm trọng. Trong nông nghiệp, kháng sinh thường được sử dụng để kích thích tăng trưởng và phòng ngừa bệnh cho gia súc, gia cầm, và cây trồng, điều này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe con người mà còn làm tăng nguy cơ phát triển các chủng vi khuẩn kháng thuốc. 
WHO và các tổ chức y tế toàn cầu đã kêu gọi hạn chế sử dụng kháng sinh trong nông nghiệp và thúc đẩy các phương pháp thay thế an toàn hơn. Trong lĩnh vực y tế, việc sử dụng kháng sinh không có sự kiểm soát chặt chẽ, chẳng hạn như việc sử dụng kháng sinh mà không có đơn thuốc hoặc dùng sai liều lượng, đã và đang góp phần vào cuộc khủng hoảng kháng thuốc này. 
Để giải quyết vấn đề này, các chuyên gia cho rằng, nâng cao nhận thức cộng đồng về tác hại của việc sử dụng kháng sinh bừa bãi là rất cần thiết, đồng thời cần có các biện pháp quản lý chặt chẽ hơn từ phía các cơ quan y tế.
Hy vọng từ những nghiên cứu mới
Dù tình hình có vẻ u ám, song vẫn có những tín hiệu tích cực từ các nghiên cứu khoa học và những phương pháp điều trị mới. Một trong những giải pháp tiềm năng cho cuộc khủng hoảng AMR là liệu pháp phage – phương pháp sử dụng virus để tiêu diệt vi khuẩn. 
Theo TS. Steffanie Strathdee, Phó trưởng khoa Khoa học Sức khỏe Toàn cầu tại Đại học California, San Diego, liệu pháp phage có thể là sự thay thế hiệu quả cho thuốc kháng sinh trong điều trị các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn kháng thuốc.
Chồng của TS. Strathdee từng bị nhiễm siêu vi khuẩn và suýt tử vong, nhưng ông đã hồi phục sau khi được điều trị bằng liệu pháp phage. Bà cho rằng, liệu pháp này không chỉ có thể cứu sống nhiều bệnh nhân mà còn giúp giảm lượng thuốc kháng sinh cần thiết trong điều trị, đồng thời có thể được áp dụng trong các lĩnh vực khác như chăn nuôi và sản xuất thực phẩm để ngăn chặn sự phát triển của các chủng vi khuẩn kháng thuốc.
Ngoài liệu pháp phage, các nhà khoa học cũng đang nghiên cứu và phát triển nhiều loại thuốc kháng khuẩn mới và vaccine phòng ngừa các bệnh nhiễm trùng nguy hiểm. Tuy nhiên, để những giải pháp này phát huy hiệu quả, cần phải có sự hợp tác chặt chẽ giữa các chính phủ, tổ chức y tế và các công ty dược phẩm trên toàn thế giới. Tầm quan trọng của hợp tác toàn cầu
Cuộc khủng hoảng AMR không chỉ ảnh hưởng đến một quốc gia hay khu vực cụ thể mà là vấn đề mang tính toàn cầu. Do đó, cần có sự hợp tác giữa các quốc gia trong việc chia sẻ thông tin, dữ liệu và tài nguyên để có thể giải quyết hiệu quả tình trạng kháng thuốc. 
Các quốc gia cần xây dựng các chính sách y tế công cộng mạnh mẽ hơn, cải thiện chất lượng dịch vụ chăm sóc sức khỏe, và đảm bảo người dân được tiếp cận với các loại thuốc kháng sinh cần thiết.
Ngoài ra, đầu tư vào nghiên cứu và phát triển các giải pháp mới là rất quan trọng. Chính phủ các nước cần tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà khoa học và công ty dược phẩm để phát triển các loại thuốc kháng khuẩn mới, vaccine, và các phương pháp điều trị thay thế cho kháng sinh.