Acid uric là gì? Acid uric trong máu cao có nguy hiểm?

Hãy cùng tìm hiểu về acid uric, nguyên nhân gây tăng mức acid uric trong máu và tại sao nó có thể gây hại cho cơ thể trong bài viết sau.
1. Acid uric là gì?
Acid uric là một hợp chất tồn tại tự nhiên trong cơ thể, được hình thành qua quá trình dị hóa adenine và guanine, hai loại acid nucleic quan trọng. Nó cũng có thể xuất phát từ sự chuyển hóa của các chất có nhân purin, phát sinh từ cả nguồn nội sinh và ngoại sinh. 
Nguồn ngoại sinh của acid uric chủ yếu đến từ thực phẩm hàng ngày, cung cấp cho cơ thể purin, với mức khoảng 100-200mg/ngày.
Nhiều thực phẩm trong chế độ ăn uống có chứa nhân purin, bao gồm nội tạng động vật, hải sản, thịt đỏ (như thịt chó, thịt trâu, bò), cũng như các đồ uống như bia và rượu. Nguồn nội sinh của acid uric xuất phát từ quá trình chuyển hóa acid nucleic trong cơ thể, với mức khoảng 600mg/ngày, chủ yếu diễn ra tại gan và một phần nhỏ tại niêm mạc ruột. Trong máu, acid uric tồn tại chủ yếu ở dạng tự do, với chỉ khoảng 4% kết hợp với protein huyết thanh. Nồng độ acid uric trong máu có mức trung bình từ 210 đến 420 umol/L cho nam và từ 150 đến 350 umol/L cho nữ. Khi kết quả xét nghiệm máu cho thấy nồng độ acid uric vượt quá mức nêu trên, điều này được coi là tăng acid uric, có thể gây ra các vấn đề về sức khỏe.
2. Nguyên nhân tăng acid uric máu
Nồng độ acid uric trong máu có thể tăng do nhiều nguyên nhân khác nhau. Một số nguyên nhân chính dẫn đến tăng acid uric bao gồm:
• Tăng sản xuất acid uric
Một phần bệnh nhân gút (gout) chiếm khoảng 30%, trải qua tình trạng tăng acid uric máu mà không có nguyên nhân rõ ràng. Tăng sản xuất acid uric cũng có thể xuất phát từ các tình trạng như tổ chức bị phá hủy, gia tăng chuyển hóa tế bào như trong bệnh u lympho và ung thư, thiếu máu do tan máu bẩm sinh, bệnh sốt rét hoặc do thiếu enzym G6PD. 
Ăn nhiều thực phẩm chứa nhiều purin như nội tạng, thịt đỏ, cá, bia và các vấn đề như béo phì, thường xuyên nhịn đói, ăn kiêng và tập thể dục quá sức cũng có thể gây ra tăng acid uric máu. • Giảm đào thải acid uric
Mức đào thải acid uric có thể giảm do nhiều nguyên nhân, bao gồm suy thận, nghiện rượu, sử dụng thuốc lợi tiểu, sử dụng các loại thuốc gây giảm tải acid uric qua nước tiểu (như aspirin), bệnh nhiễm toan, suy giáp, nhiễm độc chì, hoặc di truyền. Có thể xảy ra trong trường hợp nhiễm độc thai nghén và tiền sản giật ở phụ nữ mang thai.
Hiểu rõ về nguyên nhân dẫn đến tăng acid uric trong máu là quan trọng để đưa ra phác đồ điều trị và quản lý tốt tình trạng này, đặc biệt đối với những người có nguy cơ cao và cần theo dõi nồng độ acid uric trong cơ thể.
3. Tăng acid uric máu có nguy hiểm không?
Có một sự hiểu lầm phổ biến là nếu nồng độ acid uric trong máu tăng lên, thì người đó chắc chắn mắc bệnh gút. Tuy nhiên, thực tế cho thấy khoảng 2/3 trường hợp tăng acid uric máu không bao gồm sự phát triển thành bệnh gút hoặc hình thành các hạt tophi.
Các chuyên gia y tế tin rằng, sự phát triển của bệnh gút và hạt tophi có thể được ảnh hưởng bởi một số yếu tố khác nhau. Ví dụ, về giới tính, với nam giới có khả năng mắc bệnh gút cao hơn so với nữ, hoặc nam giới trong độ tuổi 30-45 và ở nữ giới trong độ tuổi 55-70 cũng có nguy cơ hơn. Ngoài ra, việc tiêu thụ nhiều rượu, bia, và các thức uống có cồn cũng như thực phẩm chứa nhiều purin có thể góp phần đến tăng acid uric máu.
Vì vậy, để chẩn đoán là mắc bệnh gút, cần phải đáp ứng hai tiêu chuẩn quan trọng: nồng độ acid uric trong máu tăng so với mức bình thường và phải có sự lắng đọng acid uric gây ra tổn thương tại các khớp, dẫn đến viêm (sưng, đau, nóng, đỏ...). 
Để chẩn đoán chính xác có mắc bệnh gút hay không, cần phải khám chuyên khoa về khớp để xác định các triệu chứng lâm sàng, bao gồm viêm khớp (sưng, đau, đỏ, nóng) và xem xét xem chúng có đối xứng hay không. Đồng thời, cần thực hiện các xét nghiệm và kiểm tra cận lâm sàng về tình trạng xương khớp để đưa ra kết luận chính xác dựa trên các tiêu chuẩn đã được đề cập. 4. Để không tăng hoặc hạn chế tăng acid uric máu nên làm gì?
Để quản lý tốt nồng độ acid uric trong máu và giảm nguy cơ mắc bệnh gút hoặc các vấn đề liên quan, có một số biện pháp quan trọng mà bạn có thể áp dụng:
• Kiểm soát chế độ ăn uống
Hạn chế ăn thực phẩm chứa nhiều chất đạm như hải sản (mực, cua, tôm), thịt đỏ (bò, trâu, dê), và nội tạng như phổi và gan. Cũng nên hạn chế uống rượu, bia, và các đồ uống có cồn. Thay vào đó, nên tăng cường ăn rau xanh, củ quả, và trái cây trong chế độ ăn hàng ngày.
• Duy trì cân nặng
Duy trì cân nặng là cách giảm áp lực lên các khớp, giúp kiểm soát tình trạng acid uric.
• Uống đủ lượng nước
Đảm bảo uống đủ lượng nước hàng ngày (khoảng 1 - 1.5 lít nước/ngày) để hạn chế sự kết tủa của muối urat và tăng khả năng lọc thải acid uric qua thận. • Sinh hoạt lành mạnh
Duy trì thói quen sinh hoạt lành mạnh bao gồm không thức khuya, tránh căng thẳng, và vệ sinh cơ thể để cải thiện lưu thông máu. Thực hiện việc vận động cơ thể đều đặn hàng ngày, bao gồm việc tập thể dục buổi sáng và đi bộ.
• Theo dõi sức khỏe định kỳ
Nếu bạn có nghi ngờ nồng độ acid uric cao hoặc đã được chẩn đoán có tăng acid uric máu, nên thực hiện xét nghiệm máu định kỳ để kiểm tra nồng độ acid uric và duy trì kiểm tra sức khỏe định kỳ. Ngoài ra, hãy chủ động điều trị các bệnh nền (nếu có) theo chỉ định của bác sĩ.
Những biện pháp này có thể giúp kiểm soát nồng độ acid uric trong máu và giảm nguy cơ mắc bệnh gút hoặc các vấn đề liên quan đến nó.