Công Dụng Và Lợi Ích Của Cây Cỏ Máu Hiếm Người Biết

Trong khi cỏ máu có thể là một trợ thủ đắc lực trong việc cải thiện sức khỏe, những người thuộc nhóm đối tượng nhất định cần phải đặc biệt lưu ý để tránh những tác động không mong muốn. 
Cây cỏ máu, hay còn được biết đến với nhiều tên gọi khác nhau như huyết đằng, kê huyết đằng, cây huyết rồng, đại hoàng đằng, hồng đăng,... thuộc họ Huyết đằng (Sargentodoxaceae), là một loại cây dây leo lớn, có thân gỗ. 
Thân cây có kích thước lên đến 10m, đường kính 3 - 4cm, hình trụ tròn hoặc hơi dẹt, được phủ bởi một lớp vỏ màu nâu nhạt và có sự thô ráp. Cây cỏ máu được gọi là cỏ máu vì khi thân cây bị cắt đôi, sẽ có nhựa màu đỏ chảy ra giống như màu của máu.
Lá của cây cỏ máu có dạng lá kép, gồm 3 - 9 lá chét hình trứng. Mặt trên của lá có bề mặt nhẵn bóng, màu xanh đậm, trong khi mặt dưới màu nhạt hơn.
Hoa của cây cỏ máu nảy ra từ kẽ lá, có cuống nhỏ và được phủ bởi lông mịn. Chúng mọc thành chùm và có màu tím. Cây cỏ máu thường cho quả vào tháng 9 đến tháng 10 hàng năm. Quả có hình dạng trứng hoặc lưỡi liềm, dài khoảng 7cm, được bao phủ bởi lớp lông nhung và chứa 3 - 5 hạt. Cây cỏ máu phổ biến tại Việt Nam và cũng được tìm thấy ở một số quốc gia khác như Trung Quốc và Lào. Ở Việt Nam, cây cỏ máu thường mọc ở các vùng núi có độ cao trên 850m, có thể thấy mọc trong rừng hoặc ven bờ sông, suối. 
Đây là một loài cây có giá trị lớn trong việc nghiên cứu y học và dược phẩm do chứa nhiều hoạt chất quý có tác dụng trong việc điều trị nhiều bệnh lý khác nhau.
Theo các chuyên gia, thân cây chứa các hoạt chất như Beta Sitosterol, Daucosterol, 5-Alpha-Stigmastan-3-Beta, 9-Methoxy Coumestrol, Milletol, Medicagol, Epicatechin, nhựa, 4-tetrahydroxy chalcone, Protocatechuic acid, Licochalcone, Friedelan-3-Alpha-Ol,... 
Trong khi đó, rễ, vỏ và hạt cây cỏ máu chứa chất nhựa, Glucozit, Tanin và một số hợp chất khác.
Theo các tài liệu y học cổ như Đông Dược Học Thiết Yếu và Trung Dược Học, cây cỏ máu có tính ấm, mùi thơm nhẹ, vị đắng và hậu ngọt. Công dụng của cây cỏ máu theo Y học Cổ truyền bao gồm cải thiện lưu thông máu, tăng cường huyết lưu, kích thích hoạt động cơ thể, cân bằng nội tiết và tăng cường sức khỏe xương gân.
Cây cỏ máu được sử dụng để điều trị nhiều tình trạng bệnh lý như thiếu máu, suy nhược cơ thể, mệt mỏi, chóng mặt, đau lưng, đau gối, kinh nguyệt không đều, thiếu máu não, suy nhược cơ thể, đau dạ dày và da xấu.
Ngoài ra, theo Y học hiện đại, đã có một số nghiên cứu cho thấy cây cỏ máu có tác dụng như sau:
- Chiết xuất từ cây cỏ máu đã giảm tình trạng viêm nhiễm gây ra bởi formaldehyde trên chuột.
- Cây cỏ máu thúc đẩy chuyển hóa phosphate tại thận và tử cung của chuột trong một nghiên cứu trên động vật.
- Nước sắc từ cây cỏ máu đã giảm chỉ số huyết áp và ức chế cơ tim trên động vật thử nghiệm.
- Các nghiên cứu trên chuột nhắt cho thấy tiêm dịch chiết xuất từ cây cỏ máu vào màng bụng giúp giảm đau và làm an thần. Cần lưu ý rằng liều lượng sử dụng cây cỏ máu nên tuân thủ theo hướng dẫn của chuyên gia. Sử dụng cây cỏ máu trong liều lượng cao có thể gây nguy hiểm và độc hại, như đã được chứng minh trong nghiên cứu trên động vật với liều lượng 4.25g/kg sẽ gây chết.
Cách sử dụng cây cỏ máu
Phần chủ yếu của cây cỏ máu được sử dụng là thân cây, được thu hoạch và chế biến theo các phương pháp đặc biệt để tạo ra dược liệu có giá trị.
1. Thu hoạch và chọn lựa:
Thân cây cỏ máu được thu hoạch quanh năm, nhưng thường tập trung vào tháng 8 đến tháng 10. Việc chọn lựa thân cây cỏ máu cũng rất quan trọng, người ta thường chọn những thân cây có vỏ màu vàng, bề mặt mịn, cứng và tươi tắn để thu hoạch. 
Quá trình này đòi hỏi sự tinh tế và kỹ năng để đảm bảo chất lượng của dược liệu sau khi chế biến.
2. Chế biến dược liệu:
Hiện nay, có hai phương pháp chế biến dược liệu từ cây cỏ máu như sau:
- Dạng tươi: 
Sau khi thu hoạch, thân cây cỏ máu được rửa sạch, sau đó cắt thành những miếng mỏng và có thể sử dụng ngay. Phương pháp này giữ nguyên hương vị và chất lượng tốt nhất của dược liệu.
- Dạng khô: 
Trước khi phơi khô, thân cây cỏ máu được ngâm trong nước. Thân nhỏ ngâm trong 1 - 2 giờ, trong khi thân to ngâm trong 3 ngày liên tiếp. Sau đó, thân cây được vớt ra và rửa sạch, sau đó cắt thành miếng mỏng. 
Cuối cùng, dùng phơi nắng hoặc sấy khô. Phương pháp này giúp bảo quản dược liệu lâu hơn và thuận tiện cho việc vận chuyển và sử dụng.
3. Bảo quản dược liệu:
Dược liệu từ cây cỏ máu không được bảo quản tốt và rất dễ bị nấm mốc xâm nhập gây hỏng. Do đó, nó cần được bảo quản ở nơi khô ráo và mát mẻ, trong điều kiện nhiệt độ phòng. 
Trong mùa đông hoặc trong mùa mưa khi độ ẩm không khí cao, nên phơi khô hoặc sấy cây cỏ máu để bảo quản lâu hơn. Quá trình bảo quản cẩn thận này giúp duy trì chất lượng của dược liệu và đảm bảo an toàn khi sử dụng.
Không phải ai cũng nên sử dụng cỏ máu, và dưới đây là những trường hợp cần cân nhắc hoặc không nên sử dụng cỏ máu.
1. Phụ nữ mang thai:
Cỏ máu không an toàn cho phụ nữ mang thai do có thể gây động thai. Việc sử dụng cỏ máu trong thời kỳ mang thai có thể gây ra các vấn đề liên quan đến thai nghén và phát triển của thai nhi. 
2. Trẻ em và người quá mẫn cảm:
Trẻ em và những người có cơ địa dị ứng hoặc quá mẫn cảm với thành phần của cây cỏ máu cũng không nên sử dụng. Việc sử dụng cỏ máu có thể gây ra phản ứng dị ứng hoặc các vấn đề sức khỏe khác đối với những người này. 
3. Sử dụng cỏ máu dạng khô:
Khi sử dụng cây cỏ máu dạng khô, cần đảm bảo rằng dược liệu không bị pha lẫn với tạp chất hoặc cây cỏ khác. Dược liệu cỏ máu phơi khô bị ẩm, mốc hoặc đổi màu không nên sử dụng để tránh nguy cơ gây ngộ độc. 4. Người có cơ thể nhiệt:
Vì cây cỏ máu có tính ấm, người có cơ thể nhiệt cần thận trọng khi sử dụng. Việc sử dụng quá nhiều có thể gây táo bón và khô họng, đặc biệt là đối với những người có cơ thể nhiệt cao. 
5. Người bệnh:
Người bệnh cần tuân thủ đúng liều lượng được hướng dẫn cho từng loại bệnh cụ thể khi sử dụng cây cỏ máu. Sử dụng sai liều lượng có thể gây ra các tác động phụ không mong muốn và không mang lại hiệu quả trong điều trị bệnh. 
Những trường hợp trên chỉ là một số ví dụ phổ biến và luôn tốt nhất khi bạn được tư vấn bởi một chuyên gia y tế trước khi sử dụng cây cỏ máu hoặc bất kỳ sản phẩm nào có chứa nó. Hiểu rõ về các trường hợp không nên sử dụng cỏ máu sẽ giúp bạn đảm bảo an toàn và hiệu quả khi áp dụng loại thảo dược này trong điều trị và chăm sóc sức khỏe.