Bài thuốc chữa bệnh từ cây mướp khía

Mướp khía hay còn gọi là ve hom, mướp tàu, thuộc họ bầu bí, là một loại cây thân leo sống quanh năm. Đây là loài cây có đặc điểm thân mảnh, có đường kính khoảng 2cm và nhiều rãnh. 
Mướp khía có mép lá hình tim, mọc so le trên thân với kích thước trung bình là 25cm chiều rộng và 15 – 20cm chiều dài. Hoa mướp khía thuộc dạng đơn tính, hoa đực mọc theo từng chùm, cánh hoa vàng tươi và có 5 nhị.  
Trái mướp khía có hình dạng chữ y thuôn dài, độ dài khoảng 30 – 40 cm, đường kính từ 7 – 10cm, dọc thân quả có các cạnh nhọn (trung bình 10 cạnh).
Ở Việt Nam, mướp khía được trồng nhiều nhất ở các tỉnh thành phía Nam với mục đích sử dụng làm món ăn và làm thuốc. Quả chín sẽ được người dân thu hoạch vào mùa hè – thu. Đây là thời điểm vỏ quả đã ngả vàng và bên trong ruột đã hình thành xơ mướp. 
Sau khi thu hái, người ta sẽ bỏ hạt và vỏ quả, lấy phần xơ mướp bên trong rồi phơi khô. Bộ phận này được chế biến để làm thuốc và trong Đông y có tên gọi Ty qua lạc.
Mướp khía không chỉ là một loại cây trồng phổ biến mà còn mang lại nhiều giá trị dinh dưỡng và y học. Xơ mướp được sử dụng rộng rãi trong y học cổ truyền với nhiều công dụng chữa bệnh. 
Ngoài ra, mướp khía cũng là nguyên liệu chính để chế biến các món ăn ngon và bổ dưỡng. Món canh mướp khía hay mướp khía xào thịt là những món ăn phổ biến và được nhiều người yêu thích. 1. Công dụng của mướp khía
• Dây mướp khía có thể được dùng để thông kinh hoạt lạc, chỉ khái hóa đàm, điều trị hiệu quả các triệu chứng ho, viêm mũi, viêm khí quản và đau nhức vùng thắt lưng. Nhờ vào các hoạt chất có trong dây mướp khía, việc sử dụng cây này có thể giúp giảm ho, làm thông thoáng đường hô hấp và giảm đau hiệu quả.
• Rễ của cây mướp khía giúp thanh nhiệt và giải độc, chữa viêm mũi, viêm xoang và lở loét chảy nước ngoài da. Việc sử dụng rễ mướp khía có thể giúp cải thiện tình trạng viêm nhiễm và kích ứng da, đồng thời hỗ trợ quá trình điều trị các bệnh liên quan đến đường hô hấp.
• Hạt quả mướp khía còn là bộ phận giúp tiêu nhiệt, nhuận táo, thông tiểu, hóa đàm, sát trùng. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng hạt mướp khía có thể gây sảy thai ở phụ nữ. Do đó, việc sử dụng hạt mướp khía cần được thực hiện dưới sự hướng dẫn của chuyên gia y tế. • Lá cây mướp giúp giải nhiệt, thanh mát, tác dụng chữa mụn, chốc lở, ho khan, ho gà, chảy máu vết thương hở, khát nước hay mất nước do thời tiết nắng nóng. Việc sử dụng lá mướp khía có thể giúp cải thiện tình trạng viêm nhiễm và kích ứng da, đồng thời hỗ trợ quá trình điều trị các bệnh liên quan đến đường hô hấp.
• Phần xơ của cây mướp được ứng dụng trong tiêu thũng, lợi niệu, hoạt huyết, thông lạc, chữa tắc tia sữa hay viêm tuyến sữa ở phụ nữ đang cho con bú, bế kinh, đau vùng ngực sườn, đau nhức xương cốt. Việc sử dụng phần xơ mướp khía có thể giúp cải thiện tiêu hóa và hỗ trợ quá trình điều trị các bệnh liên quan đến hệ tiêu hóa và hệ thống tiết niệu.
3. Bài thuốc trị bệnh từ mướp khía
- Mướp khía trị viêm xoang
Viêm xoang là một trong những vấn đề sức khỏe phổ biến mà nhiều người phải đối mặt. Tuy nhiên, việc chữa trị viêm xoang không nhất thiết phải dùng đến thuốc tây, mà có thể áp dụng các phương pháp chữa trị từ các loại thảo dược tự nhiên. Dưới đây là một số phương pháp chữa trị viêm xoang và viêm mũi bằng thảo dược:
1. Dùng thân già và rễ cây mướp khía:
   - Nguyên liệu: 8 – 12g thân già và rễ cây mướp khía.
   - Cách thực hiện: Sắc uống hằng ngày.
   - Công dụng: Có tác dụng chữa bệnh viêm xoang.
2. Hỗ trợ điều trị viêm mũi bằng thân mướp khía:
   - Nguyên liệu: Thân mướp khía.
   - Cách thực hiện: Đem sao cháy, sau đó tán bột và thổi vào mũi 2 – 3 lần/ ngày.
   - Công dụng: Hỗ trợ điều trị viêm mũi. 3. Chữa viêm xoang mũi bằng thân cây sim và thân mướp khía:
   - Nguyên liệu: 8 – 12g thân cây sim và 10 – 20g thân mướp khía.
   - Cách thực hiện: Đem sắc uống. Nếu gặp phải tình trạng táo bón khi dùng bài thuốc này, có thể gia thêm 30 – 40g vừng đen.
   - Công dụng: Chữa viêm xoang mũi.
- Lợi sữa nhờ canh mướp khía 
Không chỉ có hương vị đặc trưng, mướp khía còn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, đặc biệt là trong việc tăng cường sức đề kháng và hỗ trợ tiêu hóa. 
Cách 1: Canh mướp khía
Nguyên liệu:
- 1kg móng giò heo
- 500g mướp khía tươi
- Gia vị: muối, đường, hạt nêm, tiêu, rau thơm
Cách làm:
- Rửa sạch móng giò heo và cắt thành từng miếng vừa ăn. Mướp khía được gọt bỏ phần ruột và thái thành từng lát mỏng.
- Đun sôi nước trong nồi, sau đó cho móng giò heo vào nấu khoảng 30 phút cho thịt mềm. Tiếp theo, cho mướp khía vào nồi nấu cùng với móng giò heo cho đến khi mướp chín mềm.
- Nêm gia vị theo khẩu vị cá nhân, rắc thêm rau thơm và tiêu trước khi tắt bếp.
Cách 2: Cháo cá mè và mướp khía
Nguyên liệu:
- 100g gạo tấm
- 1 con cá mè
- 10g mướp khía
- Gia vị: muối, hạt nêm, tiêu Cách làm:
- Luộc cá mè trong nước sôi cho đến khi chín, sau đó lấy nước luộc cá để dùng cho cháo. Đun sôi nước luộc cá, sau đó cho gạo vào nấu thành cháo.
- Gọt bỏ phần ruột của mướp khía, thái lát và cho vào nồi cháo cùng với cá. Nêm gia vị theo khẩu vị cá nhân và khuấy đều trước khi tắt bếp.
Món cháo cá mè và mướp khía không chỉ mang lại hương vị đặc trưng của cá mè mà còn có sự ngon miệng và bổ dưỡng từ mướp khía.
Khi sử dụng các loại thuốc từ thảo dược tự nhiên, cần phải tìm hiểu kỹ về cách sử dụng và liều lượng phù hợp để đảm bảo an toàn và hiệu quả trong quá trình điều trị. Ngoài ra, việc tư vấn của các chuyên gia y tế cũng rất quan trọng để đảm bảo rằng bạn đang sử dụng đúng cách và an toàn cho sức khỏe của mình.