Dù rất tốt nhưng ăn nhiều gạo lứt gây nguy hại khó lường

Cần hiểu rõ về từng loại gạo để sử dụng cho đúng
Gạo là một nguyên liệu quen thuộc trong bữa ăn hàng ngày của mỗi gia đình. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về các loại gạo và cách sử dụng chúng một cách đúng đắn. 
Gạo lứt là một trong những loại gạo được người tiêu dùng quan tâm ngày càng nhiều. Không chỉ có giá trị dinh dưỡng cao, gạo lứt còn được cho là có khả năng phòng chống bệnh tật rất đặc biệt. Điều này có thể khiến nhiều người nhầm lẫn rằng gạo lứt chỉ là gạo đen, tuy nhiên thực tế cho thấy rằng tất cả các loại gạo đều có thể được coi là gạo lứt.
Khi nói đến cấu trúc của hạt gạo, chúng ta có thể chia thành ba phần chính: lớp cám, phôi và nội nhũ. Trên thực tế, nội nhũ chiếm phần lớn và chủ yếu là glucid, cung cấp năng lượng cho cơ thể. Trong khi đó, lớp cám và phôi chỉ chiếm 10% nhưng lại chứa tới 65% các chất dinh dưỡng quan trọng. Các hoạt chất sinh học tự nhiên như các loại vitamin (B1, B2, B6, PP, E, acid folic, acid pantothenic, choline, biotin...), các vi khoáng, chất xơ, lignin, cũng như khoảng 120 chất kháng oxy hóa và hàng trăm hoạt chất hóa học tự nhiên khác vốn có vai trò quan trọng trong quá trình chuyển hóa và trao đổi chất có liên quan đến sức khỏe đều có mặt trong phần phôi và cám của gạo lứt.
Ngoài ra, phần phôi và cám gạo lứt cũng giàu chất béo thực vật để sản xuất dầu cám với nhiều omega-3 và acid omega-6 có vai trò ức chế và loại trừ các gốc tự do. Chính vì những giá trị dinh dưỡng và công dụng phòng bệnh đặc biệt của gạo lứt, ngày 8-5-2008 FDA đã chính thức cho phép gạo lứt được mang nhãn hiệu "hạt toàn phần" (Whole grain) có lợi cho sức khỏe, giúp phòng ngừa và hỗ trợ trị liệu bệnh tật.
Tuy nhiên, không phải loại gạo nào cũng có cùng tác dụng. 
1. Gạo trắng
Gạo trắng là loại gạo thu được sau quá trình xay xát đã loại bỏ lớp trấu, phần cám và mầm gạo, chỉ giữ lại màu gạo trắng tinh khiết. Mặc dù điều này sẽ giúp kéo dài thời gian sử dụng của gạo trắng, nhưng đã vô tình làm mất đi nhiều chất dinh dưỡng thiết yếu, chẳng hạn như chất xơ, các khoáng chất và vitamin.
Một điểm đáng lưu ý là chỉ số glycemic (GI) của gạo trắng là 64, cao hơn so với chỉ số GI của gạo lứt là 55. Do đó, carbs trong gạo trắng được chuyển hóa thành đường huyết nhanh hơn so với gạo lứt. Điều này có thể là một trong những nguyên nhân khiến gạo trắng có nguy cơ gây ra bệnh tiểu đường tuýp 2 cao hơn.
Gạo trắng, mặc dù thường bị coi là có hại, nhưng thực tế lại mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Đầu tiên, gạo trắng là nguồn cung cấp carbohydrate giàu năng lượng và dễ tiêu hóa, phù hợp với những người thường xuyên lao động hoặc tập luyện nặng. Điều này giúp cung cấp năng lượng dồi dào và duy trì sức khỏe cho cơ thể. Gạo trắng cũng có tác dụng tăng cường sức khỏe đường ruột. Cơm trắng có khả năng tạo ra axit béo giúp tiêu hóa tốt hơn, giúp cải thiện chức năng tiêu hóa và hấp thụ chất dinh dưỡng. Điều này đặc biệt quan trọng đối với những người có vấn đề về tiêu hóa như mắc chứng ợ nóng, buồn nôn và nôn, hoặc những người đang hồi phục sau các ca phẫu thuật.
Ngoài ra, gạo trắng cũng là nguồn cung cấp khoáng chất folate quan trọng. Việc bổ sung folate qua gạo trắng đặc biệt quan trọng đối với phụ nữ mang thai và cho con bú, giúp giảm nguy cơ dị tật ở thai nhi như sinh non, khuyết tật, nhẹ cân. Điều này làm tăng tính quan trọng của việc ăn gạo trắng trong chế độ dinh dưỡng của phụ nữ mang thai và cho con bú.
2. Gạo lứt
Gạo lứt, hay còn gọi là gạo nâu, là một loại thực phẩm giàu dinh dưỡng và mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe con người. So với gạo trắng, gạo lứt có hàm lượng dinh dưỡng cao hơn, đặc biệt là chất xơ, chất chống oxy hóa và các khoáng chất quan trọng. Việc tiêu thụ gạo lứt đem lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, đặc biệt là trong việc kiểm soát đường huyết, chống oxy hóa, giảm căng thẳng và bảo vệ tim mạch.
Trong gạo lứt, hàm lượng chất xơ cao đóng vai trò quan trọng trong việc kích thích nhu động ruột và giúp quá trình tiêu hóa diễn ra suôn sẻ. Điều này giúp ngăn ngừa táo bón và cải thiện sức khỏe tiêu hóa. Ngoài ra, gạo lứt cũng giúp giảm mức cholesterol xấu trong cơ thể, từ đó bảo vệ tim mạch và ngăn chặn nguy cơ các vấn đề tim mạch như cao huyết áp, đột quỵ và béo phì.
Một điểm đáng chú ý khác của gạo lứt là khả năng cung cấp melatonin, một hormone quan trọng giúp điều chỉnh chu kỳ giấc ngủ. Việc tiêu thụ gạo lứt có thể giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ và nâng cao sức khỏe toàn diện. Ngoài ra, gạo lứt còn mang lại nhiều lợi ích khác như làm đẹp da, cải thiện sức khỏe xương và răng, chống lão hóa và ngăn chặn rụng tóc. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng gạo lứt cũng có những hạn chế và không phù hợp với mọi người.
Ví dụ, gạo lứt có hàm lượng photpho và kali cao hơn so với gạo trắng, do đó người bị bệnh thận cần hạn chế tiêu thụ gạo lứt. Ngoài ra, người bệnh viêm túi thừa, bệnh tiêu chảy, viêm ruột, ung thư đại trực tràng hoặc đã phẫu thuật đường tiêu hóa cũng cần tuân thủ chế độ ăn ít chất xơ, trong trường hợp này việc tiêu thụ gạo trắng sẽ phù hợp hơn.
Một vài cách dùng gạo lứt dưỡng sinh
Trong y học cổ truyền, với vị ngọt, tính bình, gạo lứt không chỉ là một loại thực phẩm phổ biến mà còn có những công dụng dưỡng sinh đáng kể. 
1. Nấu cơm ăn hằng ngày:
Cách đơn giản nhất để sử dụng gạo lứt là nấu thành cơm ăn hằng ngày. Việc này không chỉ giúp bổ sung dinh dưỡng mà còn giúp tận dụng tối đa các lợi ích sức khỏe của gạo lứt.
2. Nhuận tràng:
Bạn có thể chế biến gạo lứt thành một loại bột kết hợp với lạc nhân, vừng đen và đường đỏ để tạo ra một loại thực phẩm có tác dụng nhuận tràng. Mỗi lần sử dụng, bạn chỉ cần hòa bột này với nước sôi và thêm ít đường đỏ để tạo ra một loại đồ điểm tâm hằng ngày.
3. An thần:
Kết hợp gạo lứt với gạo tẻ thường và hồng táo để tạo ra một món cơm ăn hằng ngày có tác dụng bổ khí kiện tỳ và dưỡng huyết an thần. Việc này không chỉ mang lại sự ngon miệng mà còn giúp cơ thể tăng cường năng lượng và sức khỏe.
4. Bổ khí dưỡng huyết:
Khi kết hợp gạo lứt với đậu hạt hòa lan non và nước dùng nấu gà, bạn sẽ có một món ăn bổ khí dưỡng huyết, lợi thủy tiêu thũng. Việc này không chỉ giúp cân bằng cơ thể mà còn tăng cường sức đề kháng và phòng chống bệnh tật.
5. Kiện tỳ:
Kết hợp gạo lứt với gạo nếp, lệ chi nhục, long nhãn và đường đỏ để tạo ra một loại thực phẩm kiện tỳ ích vị, dưỡng huyết an thần, nhuận tràng. Việc này không chỉ mang lại sự hấp dẫn về mặt hương vị mà còn giúp cơ thể giữ được sự cân bằng và sức khỏe tốt.
6. Tiêu thũng:
Cuối cùng, bạn có thể kết hợp gạo lứt với đậu đỏ để tạo ra một loại cơm ăn hằng ngày có tác dụng kiện tỳ ích vị, lợi thủy tiêu thũng. Việc này không chỉ giúp tăng cường sức khỏe mà còn mang lại sự ngon miệng và hấp dẫn cho bữa ăn hàng ngày.
Trên đây là một số cách sử dụng gạo lứt để tăng cường sức khỏe và phòng chống bệnh tật theo hướng dẫn từ y học cổ truyền. Việc kết hợp gạo lứt với các loại thực phẩm khác không chỉ mang lại các lợi ích dinh dưỡng mà còn giúp tạo ra những món ăn bài thuốc hấp dẫn và ngon miệng. 
Hãy thử áp dụng những cách này vào chế biến thực phẩm hàng ngày để tận dụng tối đa các công dụng của gạo lứt và mang lại lợi ích cho sức khỏe của bạn.
Tác hại của gạo lứt khi sử dụng không đúng cách
Gạo lứt tuy rất tốt nhưng cũng tồn tại một số tác hại tiềm ẩn đối với cơ thể con người nếu sử dụng một cách quá mức. Trước khi quyết định sử dụng gạo lứt trong chế độ dinh dưỡng hàng ngày, chúng ta cần phải hiểu rõ về những tác hại mà nó có thể mang lại.
1. Chất kháng dinh dưỡng axit phytic:
Trong gạo lứt chứa chất kháng dinh dưỡng axit phytic, có thể tác động tiêu cực đối với cơ thể bằng cách ngăn chặn quá trình hấp thụ của khoáng chất như kẽm, magie và canxi. Nó có thể dẫn đến tình trạng thiếu hụt các khoáng chất quan trọng trong cơ thể nếu tiêu thụ gạo lứt một cách quá mức trong thời gian dài.
2. Nguy cơ dị ứng với gluten:
Trà gạo lứt và các sản phẩm từ gạo lứt thường chứa đậu nành, bột mì và các thành phần khác. Điều này có thể tăng nguy cơ dị ứng với gluten, gây ra những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng đối với những người có kỳ ức về gluten. 3. Khó tiêu và hàm lượng asen tiềm ẩn:
Không nên ăn quá nhiều gạo lứt vì khó tiêu và hàm lượng asen tiềm ẩn, có thể ảnh hưởng đến sức khỏe. Asen là một kim loại nặng có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng nếu tiêu thụ một lượng lớn trong thời gian dài.
Như vậy, để tránh những tác hại không đáng có của gạo lứt, chúng ta cần phải sử dụng nó một cách cân nhắc và hợp lý. Nên tuân thủ nguyên tắc sử dụng khoảng 55g gạo lứt hằng ngày để đảm bảo rằng không tiêu thụ quá mức và không gây ra những tác hại không mong muốn cho cơ thể.
Việc kết hợp gạo lứt với các loại thực phẩm khác có thể giúp giảm bớt tác hại của nó. Đồng thời, việc tư vấn và điều chỉnh chế độ ăn uống bởi các chuyên gia dinh dưỡng cũng rất quan trọng để đảm bảo sức khỏe toàn diện cho cơ thể.
Trên cơ sở thông tin trên, chúng ta cần phải nhận thức rõ về tác hại của gạo lứt và áp dụng những biện pháp phòng ngừa phù hợp để đảm bảo sức khỏe và an toàn cho bản thân và gia đình.