Thói quen nấu ăn làm hại thận của nhiều người Việt

Nêm nhiều muối, nước mắm
Muối và nước mắm là những thành phần không thể thiếu trong ẩm thực Việt Nam, tuy nhiên, việc tiêu thụ quá nhiều muối có thể gây hại cho sức khỏe, đặc biệt là đối với những người mắc bệnh thận và huyết áp cao.
Theo Tổ chức Thận Quốc gia Mỹ (NKF), người trưởng thành khỏe mạnh nên hạn chế hấp thụ natri trong cơ thể, với mức chỉ 2,3g mỗi ngày. Đối với những người mắc bệnh thận hoặc huyết áp cao, mức tiêu thụ natri nên được giảm xuống còn 1,5g mỗi ngày. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cũng khuyến nghị rằng mỗi người chỉ nên ăn 2 mg natri, tương đương với 5 g muối/người/ngày.
Tuy nhiên, theo Kết quả Điều tra Yếu tố nguy cơ bệnh không lây nhiễm (STEPs) năm 2015 tại Việt Nam của Bộ Y tế, mức tiêu thụ muối trung bình của người Việt là 3,76 mg natri, tương đương với 9,4 g muối/người/ngày. Đến năm 2020, mức tiêu thụ muối trung bình của người Việt đã giảm xuống còn 8,4 g muối/người/ngày. Mặc dù đã giảm đi, con số này vẫn cao hơn rất nhiều so với khuyến nghị của các tổ chức y tế uy tín. Việc tiêu thụ quá nhiều muối có thể gây ra những tác động tiêu cực đối với sức khỏe. Khi cơ thể tiếp nhận quá lượng muối lớn, thận sẽ phản ứng bằng cách giữ lại nước để pha loãng muối. Điều này có thể dẫn đến việc cân bằng nồng độ hóa chất trong dòng máu bị ảnh hưởng, gây áp lực quá nhiều lên thận và cơ tim. Theo thời gian, áp lực quá nhiều này có thể gây tổn thương cho thận và cơ tim, gây ra những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.
Chế độ ăn nhiều muối cũng có thể làm thay đổi sự cân bằng natri - kali trong cơ thể, gây suy giảm chức năng của thận và tăng huyết áp. Việc tiêu thụ quá nhiều muối đã được chứng minh làm tăng lượng protein trong nước tiểu, đây là yếu tố nguy cơ chính dẫn đến suy giảm chức năng của thận.
Để duy trì sức khỏe tốt nhất, nên kiểm soát lượng muối tiêu thụ hàng ngày. Các biện pháp như giảm thiểu việc sử dụng muối trong ẩm thực hàng ngày, sử dụng các loại gia vị không chứa muối hoặc các loại gia vị thay thế khác có thể giúp giảm lượng muối tiêu thụ hàng ngày. 
Ngoài ra, việc tăng cường hoạt động thể chất và duy trì một chế độ ăn uống cân đối cũng rất quan trọng để giúp duy trì sức khỏe tim mạch và chức năng của thận.
Trong bối cảnh hiện nay, việc tăng cường thông tin và tạo ra những chương trình giáo dục sức khỏe công cộng về tác động của việc tiêu thụ quá nhiều muối là rất cần thiết. Việc nâng cao nhận thức của cộng đồng về lợi ích của việc giảm lượng muối trong chế độ ăn uống hàng ngày có thể giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch và bệnh lý liên quan đến chức năng của thận.
Nấu quá ngọt
Đường (hay còn gọi là glucose) là một loại hydrat cacbon đơn giản, là nguồn năng lượng chính cho cơ thể. Tuy nhiên, việc tiêu thụ quá nhiều đường có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe, đặc biệt là với thận.
Theo Healthline, việc tăng lượng đường hấp thụ có thể gây nguy hiểm cho chức năng thận. Khi lượng đường trong máu vượt quá mức 180 mg/dl, thận sẽ bắt đầu bài tiết đường qua nước tiểu. Nó có nghĩa là cơ thể sẽ loại bỏ lượng đường dư thừa thông qua việc tiểu tiện. Khi lượng đường trong máu càng cao, áp lực lên thận càng lớn, dẫn đến việc thận phải làm việc hết sức để loại bỏ lượng đường dư thừa này.
Tiêu thụ quá nhiều đường cũng có thể dẫn đến tăng nguy cơ mắc các bệnh lý liên quan đến thận như tiểu đường type 2 và huyết áp cao. Khi mức đường trong máu không được kiểm soát, nó có thể gây ra các tổn thương tại các cơ quan và mô trong cơ thể, bao gồm cả thận. Do đó, cần kiểm soát lượng đường tiêu thụ hàng ngày là để duy trì sức khỏe cho hệ thống thận. Những người thích ăn ngọt nên cân nhắc giảm lượng đường trong khẩu phần ăn hàng ngày, và chú ý đến nguồn đường tự nhiên từ trái cây và rau củ.
Để giúp duy trì mức đường trong máu ổn định, cần tập trung vào chế độ ăn uống cân đối và lành mạnh, bao gồm việc tăng cường tiêu thụ rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và protein chất lượng cao, và giảm thiểu đường và các loại thực phẩm giàu calo như đồ ngọt, bánh kẹo, nước ngọt có ga.
Ngoài ra, duy trì một lối sống vận động tích cực sẽ hỗ trợ chức năng thận và kiểm soát mức đường trong máu. Hoạt động vận động thường xuyên giúp cải thiện sự linh hoạt của mạch máu và giúp cơ thể kiểm soát mức đường trong máu hiệu quả hơn.
Trong trường hợp đã có các vấn đề về chức năng thận hoặc mức đường trong máu cao, việc tư vấn và theo dõi của bác sĩ là rất quan trọng. Bác sĩ có thể đưa ra các khuyến nghị cụ thể về chế độ ăn uống và lối sống phù hợp để hỗ trợ chức năng thận và kiểm soát mức đường trong máu.
Chiên rán ngập dầu
Chiên rán đồ ăn ngập dầu là một thói quen ăn uống phổ biến trong xã hội hiện nay. Tuy nhiên, việc tiêu thụ thực phẩm chiên rán ngập dầu có thể gây ra nhiều tác động tiêu cực đối với sức khỏe, đặc biệt là đối với hệ thống tim mạch và thận.
Trước hết, chế biến thực phẩm bằng cách chiên rán trong dầu nóng có thể tạo ra các loại chất béo không tốt cho cơ thể. Các chất béo bão hòa và chất béo trung tính triglycerides có thể được hấp thụ nhiều hơn khi thực phẩm được chiên rán trong dầu, từ đó tăng nguy cơ tăng nồng độ cholesterol trong máu. Sự tăng cholesterol có thể góp phần vào sự phát triển của các bệnh tim mạch và đột quỵ.
Quá trình chiên rán cũng có thể tạo ra các hợp chất độc hại như acrylamide, một chất gây ung thư được hình thành khi thực phẩm chứa tinh bột và đường được chiên rán ở nhiệt độ cao. Việc tiêu thụ acrylamide qua thực phẩm có thể gây ra nguy cơ ung thư, đặc biệt là ung thư về gan và thận. Để làm cho món ăn chiên rán trở nên giòn ngon, người ta thường sử dụng nhiều muối, đường và gia vị để tẩm ướp thực phẩm trước khi chiên. Việc tiêu thụ quá nhiều muối có thể dẫn đến tăng nồng độ natri trong cơ thể, gây áp lực lên hệ thống thận và có thể dẫn đến suy thận mạn tính theo thời gian.
Người tiêu dùng có thể lựa chọn các phương pháp chế biến thực phẩm khác như nấu hấp, nướng hoặc xào để giảm thiểu lượng dầu và chất béo không tốt trong bữa ăn. Ngoài ra, việc tăng cường vận động thể chất và duy trì một chế độ ăn uống cân đối cũng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe tim mạch và hệ thống thận.
Chuộng thực phẩm chế biến
Một trong những vấn đề lớn nhất liên quan đến thực phẩm chế biến là hàm lượng natri và phốt pho cao. Các loại thực phẩm như khoai tây chiên thường chứa nhiều natri và phốt pho, hai chất này có thể gây ra tình trạng tăng huyết áp và ảnh hưởng đến chức năng thận. Huyết áp cao có thể gây ra các vấn đề về sức khỏe tim mạch và não bộ, trong khi đó, hàm lượng phốt pho cao cũng có thể gây ra các vấn đề về chức năng thận và xương.
Các loại thực phẩm chế biến cũng thường ít chất xơ, vitamin và khoáng chất. Việc thiếu hụt các dưỡng chất này có thể dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe khác nhau, bao gồm tăng nguy cơ mắc các bệnh ung thư đại tràng và dạ dày. Chất xơ có vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe của hệ tiêu hóa, trong khi các vitamin và khoáng chất đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì hệ thống miễn dịch và chức năng cơ bản của cơ thể. Theo một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nutrition vào năm 2022, những người tiêu thụ quá nhiều thực phẩm siêu chế biến có tỷ lệ mắc bệnh thận mạn tính cao nhất. Điều này cho thấy rõ rằng việc tiêu thụ quá nhiều thực phẩm chế biến có thể gây ra những tác động tiêu cực lớn đối với sức khỏe của hệ thống thận.
Để giảm thiểu tác động tiêu cực của thực phẩm chế biến đối với sức khỏe, cần điều chỉnh chế độ ăn uống. Thay vì tiêu thụ quá nhiều thực phẩm chế biến, người ta nên tập trung vào việc ăn uống cân đối và đa dạng, bao gồm cả các loại thực phẩm tươi, nguyên chất và giàu chất dinh dưỡng. Việc này không chỉ giúp cải thiện sức khỏe tổng thể mà còn giúp giảm thiểu nguy cơ mắc các vấn đề về hệ thống thận và tiêu hóa.
Nấu nhiều thịt đỏ
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng chế độ ăn uống có ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe của thận, và trong đó, thịt đỏ là một trong những yếu tố được quan tâm đặc biệt.
Theo các nghiên cứu đăng trên tạp chí của Hiệp hội Thận Mỹ, lượng thịt đỏ ăn vào có liên quan chặt chẽ với nguy cơ mắc bệnh thận giai đoạn cuối. Protein từ động vật được cho là làm căng thận khi thận hoạt động để loại bỏ chất thải ra khỏi máu, và thịt đỏ chứa nhiều protein động vật. Ăn thịt đỏ thường xuyên đã được liên kết với tăng nguy cơ phát triển sỏi thận, một tình trạng gây đau và rối loạn chức năng thận.
Do đó, các chuyên gia khuyến cáo nên hạn chế tiêu thụ thịt đỏ và thay thế bằng protein từ thực vật bất cứ khi nào có thể. Các loại hạt, ngũ cốc nguyên hạt, đậu, rau giàu protein như đậu Hà Lan và bông cải xanh là những lựa chọn tốt cho sức khỏe của thận. Chế độ ăn uống giàu protein từ thực vật không chỉ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh thận mà còn có lợi cho sức khỏe toàn diện, bao gồm giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch và tiểu đường. Ngoài việc hạn chế tiêu thụ thịt đỏ, việc duy trì một chế độ ăn uống cân đối và lành mạnh, uống đủ nước và tập thể dục đều đặn cũng rất cần thiết trong việc bảo vệ sức khỏe của thận. Đồng thời, việc kiểm tra sức khỏe thường xuyên và tư vấn của các chuyên gia y tế cũng cần được coi trọng để phát hiện sớm và điều trị các vấn đề liên quan đến sức khỏe của thận.
Trong khi thịt đỏ có thể là một phần quan trọng của chế độ ăn uống của nhiều người, việc hạn chế tiêu thụ và tìm kiếm các nguồn protein khác như từ thực vật có thể mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, đặc biệt là sức khỏe của thận. Việc áp dụng những điều này vào cuộc sống hàng ngày có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh thận và duy trì sức khỏe toàn diện trong dài hạn.