Nam giới sẽ thay đổi giới tính do NST Y dần biến mất?

Theo nghiên cứu trên trang Science Alert, trong quá trình tiến hóa, nhiễm sắc thể Y - nhiễm sắc thể quyết định giới tính nam - đang trải qua sự giảm dần về số lượng gene hoạt động. Nếu tốc độ này tiếp tục, dự kiến sau khoảng 11 triệu năm nữa, 55 gene cuối cùng trên nhiễm sắc thể Y sẽ biến mất.
Nhiễm sắc thể X và Y chịu trách nhiệm quyết định giới tính ở người và các loài động vật có vú khác. Trong khi nhiễm sắc thể X chứa một lượng lớn gene không liên quan đến giới tính, nhiễm sắc thể Y chỉ chứa ít gene và nhiều DNA không mã hóa. Tuy nhiên, nhiễm sắc thể Y vẫn chứa một gene quan trọng, gọi là SRY (vùng giới tính trên Y), giúp khởi động sự phát triển nam giới trong phôi thai.
Sau khoảng 12 tuần sau khi thụ thai, gene SRY này kích hoạt một lộ trình di truyền bắt đầu bằng một gene có tên SOX9, quyết định sự phát triển của tinh hoàn. Điều này đảm bảo rằng tinh hoàn phôi thai tạo ra nội tiết tố nam, đóng vai trò quan trọng trong việc xác định giới tính nam. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, nhiễm sắc thể Y từng có số lượng gene tương đương với nhiễm sắc thể X cách đây khoảng 166 triệu năm. Tuy nhiên, hiện tại, chỉ còn khoảng 55 gene hoạt động trên nhiễm sắc thể Y. Theo ước tính của nhóm nghiên cứu, mỗi 1 triệu năm, khoảng 5 gene trên nhiễm sắc thể Y sẽ biến mất.
Một gene giới tính mới sẽ xuất hiện?
Một gene giới tính mới có thể xuất hiện trong quá trình tiến hóa của loài người và các loài động vật khác. Mặc dù vẫn còn nhiều điều chưa rõ, nhưng nghiên cứu trên chuột chũi ở Đông Âu và chuột gai ở Nhật Bản đã cho thấy rằng việc mất nhiễm sắc thể Y và gene SRY không nhất thiết dẫn đến mất khả năng xác định giới tính.
Nghiên cứu của nhà sinh vật học Asato Kuroiwa và nhóm đã phát hiện rằng hầu hết các gene trên nhiễm sắc thể Y của chuột gai đã được di chuyển đến các nhiễm sắc thể khác. Mặc dù không tìm thấy dấu hiệu của SRY, nhóm nghiên cứu đã phát hiện một sự khác biệt nhỏ gần gene giới tính quan trọng SOX9 trên nhiễm sắc thể số 3 của chuột gai.  Sự trùng lặp nhỏ này có thể chứa công tắc để bật SOX9 đáp ứng với SRY, và khi được thử nghiệm trên chuột, nó đã tăng cường hoạt động của SOX9 mà không cần SRY.
Phát hiện này mở ra khả năng con người có thể tiến hóa một gene xác định giới tính mới. Tuy nhiên, sự tiến hóa của một gene xác định giới tính mới cũng đi kèm với rủi ro. "Cuộc chiến" gene giới tính có thể dẫn đến sự phân tách ra các loài mới, như đã xảy ra với chuột chũi và chuột gai.
Tính đến hiện tại, vẫn còn rất nhiều điều cần phải được nghiên cứu để hiểu rõ hơn về cơ chế xác định giới tính và tiến hóa của gene giới tính. Những phát hiện mới này không chỉ mở ra cơ hội để hiểu sâu hơn về quá trình tiến hóa, mà còn mang lại cơ hội để áp dụng kiến thức này vào các lĩnh vực y học và sinh học phân tử.