Trẻ chậm biết đi: Cha mẹ có biết nguyên nhân?

Nguyên nhân của việc trẻ chậm biết đi có thể rất đa dạng, từ yếu tố di truyền, môi trường sống, cho đến các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Việc xác định nguyên nhân và quyết định có nên đưa trẻ đi khám hay không là một vấn đề quan trọng, đòi hỏi sự hiểu biết và nhạy bén của ba mẹ. 
Thế nào là trẻ chậm biết đi?
Trẻ chậm biết đi là tình trạng mà nhiều bậc phụ huynh quan ngại và lo lắng. Tuy nhiên, việc trẻ chậm biết đi không nhất thiết là dấu hiệu của vấn đề sức khỏe hay phát triển. Để hiểu rõ hơn về tình trạng này, chúng ta cần tìm hiểu về điều kiện sẵn sàng và thời gian phát triển của trẻ.
Điều kiện sẵn sàng để trẻ có thể bước đi một cách độc lập đó chính là các cơ bắp, hệ thống thần kinh phát triển bình thường và khung xương đủ cứng cáp. Trên thực tế, trẻ sẽ bắt đầu tập đi khi được 12 - 14 tháng. Thực tế, không phải tất cả trẻ đều phát triển theo chuẩn này.
Vậy bé 1 tuổi chưa biết đi có sao không? Tùy thuộc vào thể trạng của từng bé mà thời gian tập đi có thể xê dịch tới khi trẻ được 18 tháng tuổi. Do đó, nếu con 1 tuổi chưa biết đi, ba mẹ cũng không cần quá nôn nóng và lo lắng. Việc quan sát và theo dõi sự phát triển của trẻ là quan trọng hơn việc so sánh với tiêu chuẩn chung.
Một đứa trẻ được coi là trẻ chậm biết đi khi đã đủ 18 tháng nhưng vẫn chưa thể đi một cách ổn định mà không cần nhờ đến sự trợ giúp của ba mẹ hay ông bà. Trong trường hợp này, việc tìm hiểu nguyên nhân và hỗ trợ phù hợp từ các chuyên gia sức khỏe và phát triển trẻ em là cần thiết. Đối với những trường hợp trẻ chậm biết đi, việc hỗ trợ và khích lệ trẻ tham gia vào các hoạt động vận động là rất quan trọng. Ba mẹ có thể tạo điều kiện cho trẻ vận động thông qua việc chơi cùng trẻ, tạo ra các hoạt động thú vị và kích thích sự phát triển cơ bắp và khả năng cân bằng của trẻ.
Ngoài ra, việc tư vấn và hỗ trợ từ các chuyên gia như bác sĩ, nhà tâm lý học hay nhà phát triển trẻ em cũng rất quan trọng. Họ có thể giúp ba mẹ hiểu rõ hơn về tình trạng của trẻ, đưa ra các phương pháp hỗ trợ và theo dõi sự phát triển của trẻ một cách chặt chẽ.
Trong mọi trường hợp, việc quan sát và theo dõi sự phát triển của trẻ là quan trọng nhất. Việc này giúp ba mẹ nắm rõ về tình hình của con mình và có những quyết định hỗ trợ phù hợp nhất cho sự phát triển toàn diện của trẻ.
Dưới đây là những nguyên nhân thường gặp dẫn đến tình trạng trẻ chậm biết đi: 
Trẻ chậm biết đi do sinh non
Trẻ sinh non thường gặp khó khăn trong việc phát triển hệ vận động do cơ thể họ chưa hoàn thiện. Các cơ quan trong cơ thể như cơ bắp, xương và hệ thần kinh chưa phát triển đầy đủ, dẫn đến việc trẻ gặp khó khăn trong việc đứng vững và di chuyển. Chính điều này có thể dẫn đến việc trẻ chậm biết đi so với các bạn cùng trang lứa.
Mặc dù vậy, không phải tất cả trẻ sinh non đều chậm biết đi. Mức độ phát triển của trẻ sinh non phụ thuộc vào tháng tuổi của trẻ khi chào đời. Trẻ sinh non ở giai đoạn cuối thai kỳ có khả năng phát triển hệ vận động tốt hơn so với trẻ sinh non ở giai đoạn đầu thai kỳ. 
Để hỗ trợ trẻ sinh non phát triển hệ vận động, các bậc cha mẹ cần chú ý đến việc tạo điều kiện cho trẻ tập luyện vận động từ sớm. Việc tập luyện vận động sẽ giúp cơ thể trẻ phát triển linh hoạt và mạnh mẽ hơn. Đồng thời, việc tạo điều kiện cho trẻ tiếp xúc với các hoạt động vận động như bò, bắt tay, ngồi, đứng và đi sẽ giúp trẻ phát triển kỹ năng vận động cơ bản.
Ngoài ra, cần theo dõi sự phát triển của trẻ thông qua các cuộc kiểm tra sức khỏe định kỳ. Bác sĩ có thể đánh giá mức độ phát triển hệ vận động của trẻ và đưa ra các khuyến nghị cụ thể để hỗ trợ trẻ phát triển tốt nhất.
Trẻ chậm đi do di truyền
Việc trẻ chậm đi do di truyền không phải là điều quá lo lắng. Ba mẹ vẫn có thể an tâm rằng trẻ sẽ đạt được tất cả các cột mốc phát triển quan trọng, các kỹ năng cần thiết, chỉ là muộn hơn một chút so với các bạn cùng tháng tuổi. 
Để hỗ trợ trẻ phát triển kỹ năng đi, ba mẹ có thể thực hiện những biện pháp sau đây:
1. Tạo điều kiện an toàn: Tạo ra môi trường an toàn để trẻ có thể tự tin thực hành việc đi. Loại bỏ những vật dụng nguy hiểm, tạo ra không gian rộng rãi và thoáng đãng để trẻ có thể tự do di chuyển mà không gặp rào cản.
2. Khích lệ và động viên: Khích lệ và động viên trẻ mỗi khi trẻ cố gắng đi. Sự khích lệ tích cực từ ba mẹ sẽ giúp trẻ cảm thấy tự tin hơn và muốn thử nghiệm việc đi nhiều hơn.
3. Hỗ trợ trong quá trình tập đi: Ba mẹ có thể hỗ trợ trẻ bằng cách giữ tay trẻ khi trẻ cố gắng đi, hoặc sử dụng các phương tiện hỗ trợ như xe đẩy hoặc ghế ngồi để giúp trẻ ổn định hơn khi tập đi. 4. Tạo ra cơ hội cho việc tập đi: Tạo ra cơ hội cho việc tập đi trong các hoạt động hàng ngày, chẳng hạn như cho trẻ tham gia các hoạt động vận động, đi chơi ngoài trời hoặc tham gia các lớp học vận động.
5. Thời gian và kiên nhẫn: Đôi khi, việc phát triển kỹ năng mới mất thời gian và cần sự kiên nhẫn từ ba mẹ. Hãy dành thời gian và kiên nhẫn để hỗ trợ trẻ trong quá trình tập đi.
Trong quá trình hỗ trợ trẻ phát triển kỹ năng đi, ba mẹ cần luôn lắng nghe ý kiến của các chuyên gia, bác sĩ trẻ em để có những phương pháp hỗ trợ phù hợp nhất với tình hình cụ thể của trẻ. 
Do tính cách của trẻ
Trẻ em 17 tháng tuổi là độ tuổi mà mỗi đứa trẻ sẽ phát triển theo những tố chất riêng biệt của mình. Mặc dù có trẻ biết đi ở độ tuổi này, nhưng việc trẻ chỉ thích chơi một mình và không thích giao tiếp với người khác không phải là dấu hiệu của sự chậm phát triển.
Tính cách của trẻ ở độ tuổi này có thể rất đa dạng. Có trẻ có tính cách trầm tính, thích ngồi một chỗ và không thích sự chú ý từ người khác. Cũng có trẻ có tính cách năng động, thích khám phá và tương tác với môi trường xung quanh. Điều này không có nghĩa là trẻ này phát triển tốt hơn trẻ kia, mà chỉ là sự đa dạng trong tính cách của trẻ nhỏ.
Việc hiểu rõ về tính cách của trẻ sẽ giúp bậc phụ huynh không hiểu lầm về sự phát triển của con mình. Việc trẻ chỉ thích chơi một mình và không thích giao tiếp với người khác không phải là dấu hiệu của sự chậm phát triển. Điều quan trọng là bậc phụ huynh cần tạo điều kiện cho trẻ phát triển tính cách của mình một cách tự nhiên và thoải mái nhất.
Ngoài ra, việc trẻ chậm biết đi cũng không phải lúc nào cũng là dấu hiệu của sự chậm phát triển. Mỗi đứa trẻ có thể phát triển theo tốc độ riêng và việc trẻ chậm biết đi chỉ là một phần nhỏ trong quá trình phát triển tổng thể của trẻ. 
Trong quá trình nuôi dưỡng và chăm sóc trẻ, việc hiểu rõ về tính cách và sự phát triển của trẻ sẽ giúp bậc phụ huynh tạo ra môi trường phát triển tốt nhất cho con. Việc này không chỉ giúp trẻ phát triển toàn diện về mặt vật lý, tinh thần mà còn giúp tạo nên những nền tảng vững chắc cho sự phát triển sau này.
Do các vấn đề về cơ bắp, xương khớp
Bệnh lý liên quan đến cơ bắp và xương khớp ở trẻ em là một vấn đề quan. Trong số đó, có một số trường hợp trẻ em gặp phải sự chậm trễ trong việc phát triển các kỹ năng vận động cơ bản như đi lại, nâng đỡ, cầm nắm đồ vật và điều này có thể là dấu hiệu của một số bệnh lý bất thường liên quan đến cơ bắp và xương khớp.
Một số nguyên nhân gây ra hiện tượng này có thể bao gồm cấu trúc cơ thể không phát triển đúng cách, dị tật xương, chứng loạn dưỡng cơ, suy nhược cơ, teo bắp chân, hay các bệnh lý khác ảnh hưởng đến hệ thống cơ bắp và xương khớp của trẻ. Những rối loạn này thường xuất hiện ở tay và chân, và có thể dẫn đến việc trẻ không thể thực hiện các hoạt động vận động cơ bản như các bạn khỏe mạnh khác. Để nhận biết các dấu hiệu của các bệnh lý liên quan đến cơ bắp và xương khớp ở trẻ em, người thân và người chăm sóc trẻ cần chú ý đến những biểu hiện như chân tay nhỏ, yếu ớt, sự thiếu hụt vận động tự phát và phản xạ liên tục. Nếu phát hiện bất kỳ dấu hiệu nào của sự chậm trễ trong phát triển vận động cơ bản ở trẻ em, cha mẹ cần tìm kiếm sự tư vấn và điều trị từ các chuyên gia y tế.
Tình trạng bại não hoặc các vấn đề về não bộ
Bại não ở trẻ em là một tình trạng phổ biến và có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Các nguyên nhân chính bao gồm đột biến não từ trong bụng mẹ, rối loạn chức năng não bộ bẩm sinh, rối loạn nhiễm sắc thể (các hội chứng Williams, Down, Prader-Willi, Tay-Sachs), cũng như di chứng do can thiệp não từ lúc sinh, viêm màng não, não úng thủy, và nhiều nguyên nhân khác.
Các tác nhân này có thể gây ra sự chậm phát triển của não bộ ở trẻ em, đặc biệt là vùng não vận động ở vị trí thóp kéo ra phía trước trán. Khi vùng này không phát triển đầy đủ, trẻ có thể gặp khó khăn trong việc di chuyển và thậm chí không thể đi được.
Để chẩn đoán và điều trị tình trạng bại não ở trẻ em, việc phát hiện sớm và can thiệp kịp thời là rất quan trọng. Chẩn đoán thông qua các phương pháp hình ảnh như MRI (cộng hưởng từ hạt nhân) và CT (cắt lớp vi tính) có thể giúp xác định rõ nguyên nhân của tình trạng bại não và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.
Các phương pháp điều trị cho trẻ bại não có thể bao gồm việc điều chỉnh chế độ dinh dưỡng, tập luyện vận động, và các biện pháp hỗ trợ khác nhau nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống của trẻ. 
Cùng với đó, việc tạo ra môi trường giáo dục và xã hội thuận lợi cho trẻ bại não cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ cho sự phát triển toàn diện của các em. Việc áp dụng phương pháp giáo dục và huấn luyện phù hợp có thể giúp trẻ bại não phát triển kỹ năng và khả năng theo đuổi mục tiêu của mình.
Bệnh lý liên quan đến nội tạng
Bệnh lý liên quan đến nội tạng ở trẻ em là một vấn đề quan trọng cần được quan tâm và điều trị kịp thời để đảm bảo sức khỏe và phát triển toàn diện cho trẻ. Một số bệnh lý bên trong nội tạng có thể gây ảnh hưởng đến thể lực của trẻ, dẫn đến tình trạng chậm biết đi so với các mốc phát triển.
Teo đường mật bẩm sinh là một trong những bệnh lý có thể gây cản trở việc tập đi của trẻ. Bệnh này xuất phát từ sự teo nhỏ của đường mật từ khi còn trong tử cung, dẫn đến khó tiêu hóa và hấp thụ chất béo, gây suy dinh dưỡng và yếu cơ. Viêm teo gan cũng là một bệnh lý nội tạng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe và phát triển của trẻ, gây suy giảm chức năng gan, suy dinh dưỡng và yếu cơ.
Ngoài ra, thông động tĩnh mạch bẩm sinh cũng là một căn bệnh có thể gây ra tình trạng chậm biết đi ở trẻ. Bệnh này xuất phát từ sự không bình thường trong cấu trúc hoặc chức năng của tĩnh mạch, dẫn đến sự lưu thông máu không hiệu quả, gây suy dinh dưỡng và yếu cơ. Xương thủy tinh hay tim bẩm sinh cũng có thể là nguyên nhân gây ra tình trạng chậm biết đi ở trẻ do ảnh hưởng đến cấu trúc và chức năng của xương thủy tinh hoặc tim.
Các căn bệnh này không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của trẻ mà còn gây ra những vấn đề gián tiếp như suy dinh dưỡng, yếu cơ, thiếu năng lượng, từ đó khiến trẻ gặp khó khăn trong việc tập đi. Sức mạnh của cơ bị suy giảm do yếu tố dinh dưỡng và năng lượng không đủ, từ đó ảnh hưởng đến khả năng vận động của trẻ.
Do cách chăm sóc của ba mẹ
Một trong những nguyên nhân khiến trẻ chậm biết đi đó là thái độ quá bao bọc từ phía ba mẹ. Khi bé phải nằm viện hoặc uống nhiều loại thuốc trong một khoảng thời gian dài, ba mẹ thường có thái độ quá bảo bọc, không cho bé tự thực hiện các hoạt động như tập đi. 
Việc này dẫn đến việc bé không có điều kiện tập đi và do đó chậm biết đi hơn so với các bạn cùng tuổi. Ba mẹ cần xem xét lại cách chăm sóc của mình để tạo điều kiện cho bé phát triển một cách toàn diện.
Ngoài ra, thừa cân cũng là một nguyên nhân khiến trẻ chậm biết đi hơn so với những đứa trẻ khác. Trọng lượng cơ thể lớn làm giảm sức mạnh cơ chân của trẻ, gây khó khăn trong việc di chuyển cơ thể và tập đi.  Chế độ ăn uống không đầy đủ cũng là một nguyên nhân khiến trẻ chậm biết đi. Trẻ bị suy dinh dưỡng, cơ thể còi cọc, thiếu canxi và vitamin D sẽ gây khó khăn trong việc phát triển cơ bắp và xương, dẫn đến việc trẻ chậm biết đi. 
Trong quá trình chăm sóc và nuôi dưỡng trẻ nhỏ, việc hiểu rõ về những nguyên nhân khiến trẻ chậm biết đi là rất quan trọng. Ba mẹ cần tạo điều kiện cho trẻ phát triển toàn diện thông qua việc kiểm soát sức khỏe, cân nặng và chế độ dinh dưỡng hợp lý. Chỉ từ đó, trẻ mới có thể phát triển một cách toàn diện và hoàn thiện nhất.
Trẻ chậm biết đi có đáng lo ngại không?
Một số trẻ có thể phát triển kỹ năng đi lại muộn hơn so với các em cùng tuổi do yếu tố di truyền, môi trường sống, hoặc các vấn đề sức khỏe khác. Việc quan sát và đánh giá tổng thể sự phát triển của trẻ sẽ giúp xác định xem việc trẻ chậm biết đi có đáng lo ngại hay không.
Nếu trẻ chậm biết đi sau 12 tháng tuổi nhưng vẫn có những dấu hiệu phát triển bình thường khác như vịn vào các đồ vật xung quanh, cầm nắm đồ vật chính xác, kỹ năng ngôn ngữ tốt, và khả năng nhận thức đầy đủ, ba mẹ không cần quá lo lắng. 
Sức mạnh cơ bắp, sự tự tin và khả năng giữ thăng bằng cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình tập đi của trẻ. Việc tạo điều kiện cho trẻ vận động, ngồi chơi dưới nền đất, sàn nhà cũng là một cách để hỗ trợ trẻ phát triển kỹ năng đi lại.
Tuy nhiên, nếu trẻ đủ 12 tháng tuổi mà vẫn chưa thể đứng lên được (kể cả khi được hỗ trợ) hoặc đủ 18 tháng tuổi mà chưa thể bước đi, ba mẹ nên đưa trẻ tới bác sĩ để được kiểm tra sức khỏe và tư vấn cụ thể.
Ngoài ra, nếu trẻ có những dấu hiệu bất thường như bắp chân không đều, chân yếu, hoặc đi khập khiễng, ba mẹ cũng nên đưa trẻ đi khám sức khỏe trong thời gian sớm nhất để có những biện pháp can thiệp kịp thời và hiệu quả.
Tóm lại, việc trẻ chậm biết đi không nhất thiết là dấu hiệu của vấn đề sức khỏe, nhưng cũng không thể xem nhẹ. Quan trọng nhất là sự quan tâm và hỗ trợ từ phía ba mẹ để giúp trẻ phát triển toàn diện và tự tin trong quá trình tập đi.