Sử dụng gia vị cho trẻ dưới 6 tuổi

Việc sử dụng đúng gia vị và phối hợp chúng với các loại thực phẩm khác nhau sẽ giúp cho bữa ăn của trẻ trở nên đa dạng và giàu dinh dưỡng. Bên cạnh đó, việc tìm hiểu về các loại gia vị cũng giúp cho cha mẹ có thể lựa chọn và sử dụng chúng một cách hợp lý, đảm bảo an toàn và hiệu quả cho sức khỏe của trẻ.
Nhóm gia vị mặn
Muối ăn
Muối ăn là một loại gia vị rất phổ biến trong chế biến. Ngoài việc tạo vị mặn cho thực phẩm, muối ăn còn có khả năng làm giảm vị đắng và tăng vị ngọt, từ đó tăng vị ngon tổng thể của món ăn. Tuy nhiên, việc sử dụng muối ăn quá nhiều có thể gây hại cho sức khỏe, đặc biệt là đối với trẻ nhỏ. Đối với trẻ dưới 12 tháng tuổi, không cần sử dụng bất cứ loại gia vị nào để chế biến món ăn cho trẻ bao gồm cả muối ăn. Trong sữa mẹ, ngũ cốc, thịt, cá, trứng, rau tươi... đều đã có một lượng natri nhất định nên hoàn toàn đáp ứng được nhu cầu của trẻ.
Đối với trẻ từ 12 tháng đến dưới 36 tháng tuổi, lượng muối cung cấp cho trẻ qua bữa ăn không nên vượt quá 2,3g/ngày, bao gồm cả lượng muối từ các gia vị như nước mắm, muối, bột canh... và từ thực phẩm. Đối với trẻ từ 3-5 tuổi, lượng muối nên giới hạn không quá 3g/ngày.
Do đó, khi chế biến món ăn cho trẻ, các bà mẹ cần chú ý nêm nếm nhạt hơn khẩu vị của mình để tránh thói quen ăn mặn cho trẻ sau này. Việc giảm lượng muối sử dụng trong chế biến món ăn cho trẻ sẽ giúp phòng tránh cho trẻ nguy cơ mắc các bệnh do ăn nhiều muối trong tương lai như suy thận, loãng xương, tăng huyết áp và các bệnh tim mạch.
Ngoài ra, các bà mẹ nên tìm hiểu kỹ về các loại gia vị thay thế cho muối như hạt tiêu, tỏi, hành tây... để tăng hương vị cho món ăn mà không gây hại cho sức khỏe của trẻ. Sự chú ý và cẩn trọng trong chế biến món ăn cho trẻ sẽ giúp đảm bảo sức khỏe và phát triển toàn diện cho trẻ nhỏ.
Nước mắm
Nước mắm không chỉ có vị mặn đặc trưng mà còn có vị umami rất đậm đà, giúp tăng cường hương vị cho các món ăn. Vị umami này đến từ glutamate, một loại axit amin được giải phóng từ các chất đạm của cá trong quá trình lên men ủ chượp cá.  Tuy nhiên, khi sử dụng nước mắm để nêm nếm cho món ăn của trẻ, cần xem xét tổng lượng muối từ các nguồn gia vị khác nhau để đảm bảo đúng theo khuyến nghị về lượng muối cho trẻ. Nước mắm có thể được sử dụng để chế biến món ăn cho trẻ từ 12 tháng tuổi trở lên. Các bà mẹ cần lưu ý nêm nếm nhạt hơn khẩu vị của mình để tránh thói quen ăn mặn cho trẻ sau này. 
Hơn nữa, việc sử dụng nước mắm cần được kết hợp với các nguyên liệu khác để tạo ra một hương vị cân đối và hấp dẫn. Vì vậy, khi sử dụng nước mắm để chế biến món ăn cho trẻ, cần có sự cân nhắc và kiểm soát lượng sử dụng để đảm bảo sức khỏe và dinh dưỡng cho bé.
Nước tương
Nước tương, hay còn được gọi là xì dầu, là một loại gia vị có nguồn gốc từ Trung Quốc và hiện nay đã trở thành một phần không thể thiếu trong ẩm thực Châu Á. Quá trình lên men đậu nành để tạo ra nước tương giải phóng một hỗn hợp các axit amin, trong đó có lượng lớn glutamate, giúp tạo ra vị ngọt đạm đặc trưng của nước tương - vị umami. Ngoài ra, còn có các thành phần tạo hương, giúp mang đến hương vị hài hòa cho món ăn. Như các loại gia vị khác, khi sử dụng nước tương cho trẻ từ 12 tháng tuổi, cần lưu ý tổng thể lượng muối từ các nguồn gia vị khác nhau để đảm bảo bảo đúng theo khuyến nghị về lượng muối cho trẻ. Đồng thời, cũng nên nêm nếm nhạt hơn khẩu vị của mình để tránh thói quen ăn mặn cho trẻ sau này.
Vì vậy, khi sử dụng nước tương, cần phải đảm bảo sử dụng đúng liều lượng và cách thức sử dụng phù hợp để đảm bảo sức khỏe cho trẻ. Chúng ta cần hiểu rõ về các thành phần của nước tương và tác động của chúng đến sức khỏe của trẻ. Nếu sử dụng đúng cách, nước tương sẽ là một loại gia vị rất hữu ích trong việc nâng cao hương vị và giá trị dinh dưỡng cho các món ăn.
Nhóm gia vị ngọt
Đường
Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), việc giới hạn lượng đường tự do trong khẩu phần ăn hàng ngày là rất cần thiết cho cả người lớn và trẻ em. Đường tự do bao gồm tất cả các loại đường được thêm vào thực phẩm và đường có trong mật ong, xi rô, nước ép trái cây, các loại mứt quả...  Tổ chức này khuyến nghị rằng, người tiêu dùng nên giới hạn lượng đường tự do trong khẩu phần ăn hàng ngày dưới 10% tổng năng lượng tiêu thụ. Ngoài ra, để đảm bảo sức khỏe tốt hơn, WHO còn khuyến nghị tiêu thụ đường dưới mức 5%.
Theo Tháp dinh dưỡng hợp lý cho trẻ em từ 3 – 5 tuổi (giai đoạn 2016 -2020) của Viện Dinh dưỡng, trẻ em tuổi này không nên tiêu thụ quá 3 đơn vị đường/ngày. Đơn vị đường tương đương với 1 muỗng café (muỗng nhỏ) đường 5g hoặc 1 thanh kẹo lạc 8g hoặc 1 muỗng cafe mật ong 6g. Việc giới hạn đường tự do trong khẩu phần ăn của trẻ em là rất quan trọng để đảm bảo sức khỏe và phát triển toàn diện cho trẻ. 
Nếu trẻ tiêu thụ quá nhiều đường, sẽ gây ra một số vấn đề sức khỏe như béo phì, tiểu đường, các vấn đề về răng miệng và khả năng tập trung học tập. Do đó, các bậc phụ huynh cần chú ý và giám sát khẩu phần ăn của trẻ để đảm bảo rằng trẻ sẽ không tiêu thụ quá nhiều đường trong ngày.
Mật ong
Mật ong là một loại gia vị được sử dụng trong nhiều món ăn để tăng thêm hương vị thơm ngon. Tuy nhiên, mật ong còn có nhiều tác dụng khác như giúp phòng tránh ho và giữ cho đường hô hấp của trẻ khỏe mạnh. Tuy vậy, các bà mẹ cần lưu ý rằng mật ong không được sử dụng cho trẻ dưới 12 tháng tuổi. Lý do cho việc này là do mật ong có thể chứa bào tử của vi khuẩn Clostridium botulinum, loại vi khuẩn gây ra độc tố botulinum. Mặc dù trường hợp này ít xảy ra, nhưng nếu nặng có thể gây ảnh hưởng đến hệ thần kinh và gây tử vong cho trẻ.
Do đó, để bảo vệ sức khỏe của trẻ, các bà mẹ cần hết sức cẩn trọng trong việc sử dụng mật ong và không nên cho trẻ ăn mật ong trước khi đủ 12 tháng tuổi. Ngoài ra, khi sử dụng mật ong, cần lưu ý chọn loại mật ong chất lượng và đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm để đảm bảo sức khỏe cho cả gia đình.
Nhóm gia vị umami
Trong thế giới ẩm thực, vị umami đã trở thành vị cơ bản thứ 5, bên cạnh vị ngọt, vị chua, vị mặn và vị đắng. Vào năm 1908, Giáo sư Kikunae Ikeda của Nhật Bản đã khám phá ra glutamate là thành phần chính tạo nên vị ngon, vị ngọt đặc trưng cho món nước dùng Dashi truyền thống của người Nhật được nấu từ tảo biển.  Glutamate là một trong những axit amin tồn tại phổ biến trong tự nhiên và có mặt trong hầu hết thực phẩm ăn vào hàng ngày. Các loại thịt chứa khoảng 10-20mg glutamate/100g thực phẩm, và hàm lượng này tăng cao khi thực phẩm được chế biến với nhiệt độ. 
Rau củ quả cũng rất giàu glutamate như bắp cải chứa 50mg/100g, cà chua chứa đến 250mg/100g. Đặc biệt, glutamate cũng rất dồi dào trong sữa, trong đó, sữa mẹ có chứa hàm lượng glutamate cao vượt trội. Cứ 100ml sữa mẹ có 2700mg glutamate. 
Do đó, trẻ em đã hấp thụ glutamate thông qua sữa mẹ và qua đó thưởng thức vị umami ngay từ những năm tháng đầu đời. Glutamate không phải là thành phần xa lạ với cơ thể của trẻ em. Việc hiểu rõ về vị umami và các thành phần cơ bản trong ẩm thực sẽ giúp chúng ta có thể tận dụng tối đa các nguyên liệu để tạo ra những món ăn ngon và đầy dinh dưỡng cho cả gia đình.
Nhóm gia vị hỗn hợp
Hạt nêm là một loại gia vị tổng hợp được sử dụng phổ biến trong ẩm thực hiện nay. Thành phần của hạt nêm bao gồm nhiều nguyên liệu như muối, đường, tinh bột, dầu ăn, hành, chiết xuất nước hầm thịt và xương hoặc rau củ quả tùy từng loại hạt nêm.  Đặc biệt, trong thành phần này còn có các chất tạo vị umami như mì chính, inosinate (I) và guanylate (G) – hai thành phần tạo vị umami khác được các nhà khoa học Nhật Bản khám phá ra từ những năm 1960.
Khi kết hợp các thành phần trên, hạt nêm sẽ tạo nên hiệu ứng cộng hưởng tự nhiên, làm cho vị umami mạnh hơn so với chỉ dùng riêng rẽ mỗi loại, giúp tăng vị ngon cho món ăn. Nhờ vào tính tiện lợi cao và độ ngon của mình, hạt nêm được các bà nội trợ ưa chuộng và sử dụng rộng rãi trong chế biến món ăn hàng ngày.
Cần lưu ý rằng hạt nêm là một loại gia vị tổng hợp và không thể thay thế cho các nguyên liệu tự nhiên như thịt, xương hay rau củ. Việc sử dụng quá nhiều hạt nêm có thể gây hại cho sức khỏe, đặc biệt là đối với trẻ nhỏ. 
Do đó, các bà mẹ cần hạn chế sử dụng hạt nêm trong chế biến món ăn cho trẻ từ 12 tháng tuổi trở lên và tìm cách thay thế bằng các nguyên liệu tự nhiên để đảm bảo dinh dưỡng và sức khỏe cho con em mình.