Nhiều biến chứng đe dọa tính mạng khi hạ canxi máu

Hạ canxi máu là tình trạng nồng độ canxi trong máu dưới giới hạn cho phép, gây ra triệu chứng tê tay chân, chóng mặt, thậm chí co giật. Bệnh này có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi và thường gặp ở người phẫu thuật tuyến giáp, với tỷ lệ khoảng 7% – 49% người sau phẫu thuật tuyến giáp sẽ bị hạ canxi máu tạm thời. Hạ canxi máu là một tình trạng có thể điều trị được, xảy ra khi lượng canxi trong máu quá thấp.
Nồng độ canxi trong cơ thể trung bình từ 2,2- 2,6 mmol/l, nếu như nồng độ này giảm xuống dưới mức trung bình, thường là dưới 2,1 mmol/l thì được gọi là hạ canxi máu. Nhiều tình trạng sức khỏe khác nhau có thể gây ra tình trạng hạ canxi máu và nguyên nhân thường là do nồng độ hormone tuyến cận giáp (PTH) hoặc vitamin D trong cơ thể bất thường. Các tình trạng hạ canxi máu bao gồm: nhẹ hoặc nặng; tạm thời hoặc suốt đời.
Canxi là khoáng chất quan trọng và phổ biến trong cơ thể mỗi người. Hầu hết, canxi được lưu trữ trong xương và một phần trong máu. Canxi trong máu giúp dây thần kinh hoạt động, các cơ co lại để di chuyển, cầm máu và tim hoạt động bình thường. Nồng độ canxi trong máu thấp (hạ canxi máu) sẽ cản trở khả năng thực hiện các chức năng quan trọng của cơ thể.  Ngoài ra, canxi rất cần thiết để xương chắc khỏe, dẻo dai. Nếu bạn không cung cấp đủ canxi trong chế độ ăn uống, cơ thể sẽ lấy canxi từ xương để sử dụng trong máu, dẫn đến xương yếu. Hạ canxi máu xảy ra khi lượng canxi trong máu thấp chứ không phải trong xương.
Nồng độ canxi trong máu và xương của bạn được kiểm soát bởi hormone tuyến cận giáp và hormon calcitonin. Ngoài ra, vitamin D cũng đóng vai trò trong việc duy trì lượng canxi cần thiết cho cơ thể. Hạ canxi máu được xác định khi nồng độ canxi huyết thanh toàn phần nhỏ hơn 8,8 mg/dL trong điều kiện protein huyết tương bình thường.
Hạ canxi máu có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, kể cả trẻ mới sinh ra. Nguyên nhân hạ canxi máu ở mỗi độ tuổi là khác nhau. Ví dụ, nếu trẻ sơ sinh hạ canxi máu, nguyên nhân thường do rối loạn di truyền. Ngoài ra, hạ canxi máu cũng thường gặp ở người phẫu thuật tuyến giáp (khoảng 7% – 49%).
Trong trường hợp cơn hạ canxi máu cấp (cơn tetany), người bệnh có thể xuất hiện cảm giác tê bì đầu chi, lưỡi và quanh miệng, kèm theo lo lắng, hồi hộp, thở nhanh, mệt mỏi. Các dấu hiệu vận động bất thường như co thắt các nhóm cơ ở đầu chi, chuột rút xuất hiện tự nhiên hoặc khi gõ vào. Đau bụng kiểu chuột rút, co rút bàn chân, nhìn đôi, tiểu rắt, co thắt thanh môn cũng là các triệu chứng phổ biến trong trường hợp này.
Ngoài ra, cơn tetany còn được nhận diện thông qua dấu hiệu Trousseau (co thắt bàn chân, bàn tay đột ngột) và dấu hiệu Chvostek (co giật cơ mặt không chủ ý) dương tính. Các cơ co bóp không tự chủ gây cử động bất thường làm người bệnh đau đớn, từ cổ tay gập vào cẳng tay, ngón tay gập vào bàn tay nhưng vẫn duỗi cứng, đến ngón tay khép vào trong (bàn tay người đỡ đẻ). Trong trường hợp nặng hơn, các cơ chi dưới có thể gặp các triệu chứng như háng và đầu gối duỗi cứng, đùi khép lại, bàn chân và ngón chân duỗi tối đa. Trong trường hợp hạ canxi máu nặng, người bệnh có thể gặp chứng ngủ lịm, lơ mơ. Ít gặp nhưng có thể xuất hiện co thắt cơ thanh quản, cơn đau đột ngột hoặc rối loạn nhịp tim, suy tim. Ở trẻ nhỏ, thanh môn có thể co thắt, gây khó thở vào và dẫn đến suy hô hấp. 
Do đó, việc nhận biết và điều trị kịp thời các triệu chứng của hạ canxi máu là rất quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng có thể xảy ra.
Các nguyên nhân phổ biến gây hạ canxi máu bao gồm:
Một trong những nguyên nhân phổ biến gây hạ canxi máu là suy tuyến cận giáp. Tuyến cận giáp có vai trò quan trọng trong việc sản xuất hormone parathyroid (PTH), giúp duy trì cân bằng canxi trong cơ thể. Suy tuyến cận giáp có thể do rối loạn di truyền hoặc đã phẫu thuật tuyến giáp, dẫn đến việc cơ thể không sản xuất đủ hormone PTH, từ đó gây hạ canxi máu.
Thiếu vitamin D cũng là một nguyên nhân quan trọng dẫn đến hạ canxi máu. Vitamin D đóng vai trò quan trọng trong việc hấp thụ canxi từ thực phẩm và duy trì lượng canxi trong cơ thể. Thiếu hụt vitamin D có thể do rối loạn di truyền, chế độ dinh dưỡng không cân đối hoặc không tiếp xúc đủ với ánh sáng mặt trời.
Suy thận cũng là một nguyên nhân khác dẫn đến hạ canxi máu. Trong suy thận, nồng độ phốt pho trong máu tăng lên và thận giảm sản xuất 1,25-dihydroxy vitamin D, từ đó ảnh hưởng đến cân bằng canxi trong cơ thể.
Ngoài ra, việc sử dụng một số loại thuốc như thuốc ức chế tiêu xương, corticosteroid, rifampin, calcitonin, chloroquine, cinacalcet, denosumab, foscarnet và plicamycin thời gian dài cũng có thể gây ra tình trạng hạ canxi máu.
Bệnh giả suy tuyến cận giáp, hạ magiê máu, viêm tụy và một số rối loạn di truyền hiếm gặp như hội chứng DiGeorge cũng được xem xét là nguyên nhân dẫn đến hạ canxi máu.
Các biến chứng khi bị hạ canxi máu
Một số biến chứng có thể xảy ra đối với bệnh hạ canxi máu bao gồm suy tim, động kinh, loạn nhịp tim, lú lẫn, suy giảm trí nhớ, trầm cảm và ảo giác. Những triệu chứng này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tinh thần và thể chất của người bệnh, đặc biệt khi tình trạng hạ canxi máu kéo dài.
Việc chẩn đoán và điều trị hạ canxi máu là rất quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm. Nếu người bệnh nghi ngờ mình có thể bị hạ canxi máu, việc nhanh chóng đến bệnh viện để được kiểm tra và chẩn đoán là cực kỳ quan trọng. Chẩn đoán sớm sẽ giúp bác sĩ xác định nguyên nhân cụ thể của tình trạng hạ canxi máu và lên kế hoạch điều trị phù hợp. Đối với những trường hợp hạ canxi máu mức độ nhẹ, các triệu chứng thường biến mất khi nồng độ canxi máu trở về bình thường. Việc điều trị có thể bao gồm việc điều chỉnh khẩu phần ăn để bổ sung canxi, sử dụng thuốc bổ sung canxi hoặc điều chỉnh thuốc khác có thể gây ra tình trạng hạ canxi máu.
Tuy nhiên, trong những trường hợp nghiêm trọng hơn, khi không được điều trị kịp thời, tình trạng hạ canxi máu có thể gây ra các biến chứng đe dọa tính mạng như co giật, rối loạn nhịp tim và suy tim sung huyết. 
Phòng tránh hạ canxi máu
Để phòng tránh hạ canxi máu, việc bổ sung canxi và vitamin D thông qua chế độ ăn uống là rất quan trọng. Bạn có thể tích hợp các thực phẩm giàu canxi và vitamin D như phô mai, hạt hạnh nhân, đậu, sữa chua, tôm, cá hồi, hàu, cá ngừ đóng hộp vào khẩu phần ăn hàng ngày. 
Việc sử dụng thực phẩm chức năng hoặc viên uống bổ sung canxi, vitamin D cũng là một phương pháp hiệu quả. Tuy nhiên, trước khi thực hiện, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để đảm bảo an toàn cho sức khỏe. Ngoài việc bổ sung chế độ ăn uống, việc tập luyện thể dục thể thao cũng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe xương. Các hoạt động như đi bộ, bơi lội, bóng rổ sẽ giúp tăng cường sức mạnh và linh hoạt cho xương, từ đó giúp ngăn chặn tình trạng hạ canxi máu.
Việc bổ sung vitamin D thông qua việc tắm nắng cũng đáng được chú ý. Tuy nhiên, bạn cần lưu ý rằng việc phơi nắng nên diễn ra trước 9 giờ sáng và sau 15 giờ chiều để tránh tác động tiêu cực của tia cực tím lên da. Đối với những người có nguy cơ ung thư da, việc này cần được thảo luận kỹ lưỡng với bác sĩ.
Cuối cùng, việc ngừng hút thuốc cũng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì lượng canxi trong cơ thể. Hút thuốc không chỉ gây mất canxi mà còn ảnh hưởng đến quá trình đào thải canxi qua đường nước tiểu. Do đó, việc bỏ hút thuốc sẽ giúp ngăn chặn tình trạng hạ canxi máu và duy trì sức khỏe toàn diện.
Những biện pháp trên không chỉ giúp phòng tránh hạ canxi máu mà còn giúp bạn duy trì một lối sống lành mạnh và tăng cường sức khỏe tổng thể.