Bài tập vật lý hướng dẫn cho người bị liệt nửa người

Vì thế, việc áp dụng các bài tập vật lý trị liệu trở thành một phần không thể thiếu trong quá trình phục hồi. Những bài tập này không chỉ giúp cải thiện chức năng cơ bản để sinh hoạt và làm việc mà còn đem lại những hi vọng mới mẻ và sự phục hồi đáng kinh ngạc.
Mức độ nguy hiểm của tai biến mạch máu não
Tai biến mạch máu não, hay còn gọi là đột quỵ, là một trong những tình trạng nguy hiểm đe dọa tính mạng con người. Đây là hiện tượng xảy ra khi các mạch máu não bị tắc hoặc vỡ, dẫn đến sự suy giảm hoặc mất mát chức năng của não. 
Mặc dù nhiều người cho rằng tai biến mạch máu não chỉ xảy ra ở người già hoặc những người có nguy cơ cao về các bệnh lý tim mạch, nhưng theo các nghiên cứu thì đột quỵ cũng có thể xuất hiện ở người trẻ tuổi, thậm chí là ngay cả ở những trung niên và thanh niên. 
Nguyên nhân chính đằng sau điều này là do lối sống sinh hoạt của giới trẻ đang tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây bệnh như hút thuốc, sử dụng chất kích thích, ăn quá nhiều thức ăn nhiều dầu mỡ và thiếu vận động.
Đột quỵ diễn ra chỉ trong một thời gian rất ngắn, vài phút, vài giờ, thậm chí chỉ vài giây. Tiến triển của bệnh diễn ra một cách thầm lặng, và người bệnh thường xuất hiện các triệu chứng khá mơ hồ, chung chung rất dễ nhầm lẫn với các bệnh khác như đau đầu dữ dội, liệt người, buồn nôn, chóng mặt, hay gặp vấn đề về sử dụng ngôn ngữ khi giao tiếp.
Trong trường hợp người bệnh không được cấp cứu kịp thời trong “giờ vàng”, nguy cơ tử vong khá cao. Dù được cứu sống sau đó, người bệnh cũng sẽ phải gánh chịu những di chứng nặng nề do bệnh để lại. Mức độ của các di chứng phụ thuộc vào vị trí, kích thước của tổn thương não và thời gian được cấp cứu sau cơn đột quỵ xảy ra. Nếu đột quỵ xảy ra ở các mạch máu vùng bán cầu não trái có thể ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp, trí nhớ và liệt vận động ở phần cơ thể phía bên phải. Trong khi nếu đột quỵ xảy ra ở vùng não phải thì có thể ảnh hưởng đến khả năng nhận biết không gian, nhận thức cũng như liệt vận động ở phần cơ thể bên trái.
Liệt nửa người sau tai biến mạch máu không chỉ ảnh hưởng đến khả năng vận động mà còn có tác động lớn đến khả năng sử dụng ngôn ngữ và rối loạn cảm xúc của người bệnh. Dưới đây là một số bài tập vật lý trị liệu liệt nửa người thường hay được áp dụng:
Vật lý trị liệu 
Vật lý trị liệu trong việc hỗ trợ người bệnh hồi phục sau tai biến mạch máu não đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện chất lượng cuộc sống và khôi phục chức năng. Đây là một phương pháp thiết yếu và hiệu quả trong quá trình phục hồi sau đột quỵ, giúp người bệnh vượt qua những khó khăn và tái lập lại cuộc sống hàng ngày.
Nguyên nhân dẫn đến tai biến mạch máu não có thể là do tắc nghẽn mạch máu não hoặc chảy máu não, gây tổn thương nghiêm trọng đến các khu vực não, dẫn đến di chứng như liệt nửa người, mất khả năng di chuyển, nói chuyện, hoặc thậm chí mất khả năng tự chăm sóc bản thân. 
Mục tiêu của vật lý trị liệu sau tai biến mạch máu não là giúp người bệnh khôi phục chức năng và tái lập lại cuộc sống hàng ngày. Qua việc áp dụng các bài tập và phương pháp vật lý trị liệu, người bệnh sẽ được hỗ trợ trong việc:
1. Hạn chế các bệnh lý thứ phát và tàn tật thứ phát: Việc thực hiện các bài tập vật lý trị liệu có thể giúp ngăn chặn sự suy giảm chức năng cơ bắp, giảm nguy cơ loãng xương, cải thiện tư duy và tâm lý, từ đó giảm thiểu các vấn đề sức khỏe phát sinh sau đột quỵ.
2. Giúp người bệnh có khả năng tự di chuyển và đi lại: Qua việc tập luyện và hướng dẫn, người bệnh sẽ được hỗ trợ trong việc tái học cách di chuyển, sử dụng các dụng cụ hỗ trợ như xe lăn, nạng, để có thể tự chăm sóc bản thân và tham gia vào các hoạt động hàng ngày.
3. Thực hiện các hoạt động sinh hoạt cá nhân: Vật lý trị liệu cũng giúp người bệnh tái học các kỹ năng tự chăm sóc cá nhân như đánh răng, tắm rửa, vệ sinh cá nhân, mặc quần áo, từ đó tạo điều kiện cho họ có thể tự tin và độc lập hơn trong cuộc sống hàng ngày. 4. Thích nghi với di chứng còn lại: Nhờ tập luyện và hỗ trợ từ vật lý trị liệu, người bệnh sẽ được hướng dẫn cách thích nghi với các di chứng còn lại sau tai biến mạch máu não, từ đó giúp họ vượt qua những khó khăn và tái lập lại cuộc sống hàng ngày một cách hiệu quả nhất.
5. Trở lại công việc hoặc có công việc mới phù hợp: Mục tiêu cuối cùng của vật lý trị liệu sau tai biến mạch máu não là giúp người bệnh có thể trở lại công việc như trước hoặc tìm kiếm công việc mới phù hợp với khả năng hiện tại của họ.
Để quá trình hồi phục có hiệu quả, người bệnh cần tuân thủ một số nguyên tắc tập vật lý trị liệu liệt nửa người bao gồm:
Bắt đầu tập sớm sau khi bệnh đã ổn định: Việc bắt đầu tập vật lý càng sớm sau khi bệnh đã ổn định sẽ giúp cải thiện sự linh hoạt và sức mạnh của cơ bắp. Mỗi giai đoạn trong quá trình hồi phục sẽ có những bài tập khác nhau, phù hợp với tình trạng sức khỏe cụ thể của người bệnh.
Tập luyện trong phạm vi khả năng: Hướng dẫn người bệnh tập luyện trong phạm vi khả năng của họ là rất quan trọng. Việc hỗ trợ khi cần thiết và tùy theo khả năng hồi phục để giảm bớt mức độ trợ giúp sẽ giúp người bệnh có thể tự chủ hơn và tăng cường lòng tự tin.
Bắt đầu từ những bài tập đơn giản: Sau khi bệnh đã ổn định, người bệnh nên bắt đầu từ những bài tập với các tư thế và vị trí khác nhau từ đơn giản đến phức tạp dần, từ dễ đến khó. Việc này giúp người bệnh có thể rời giường càng sớm càng tốt nếu khả năng bệnh lý cho phép.
Tiếp tục chương trình phục hồi sau khi xuất viện: Sau khi xuất viện, người bệnh cũng cần được tiếp tục chương trình phục hồi chức năng tại nơi ở để giúp tái hòa nhập cộng đồng nhanh chóng. Việc này giúp người bệnh có thể tái hòa nhập vào cuộc sống hàng ngày một cách linh hoạt và tự tin hơn.
Quá trình hồi phục sau khi mắc chứng liệt nửa người không chỉ đòi hỏi sự chăm chỉ của người bệnh mà còn sự hỗ trợ và chỉ đạo kỹ thuật chuyên nghiệp từ các nhà vật lý trị liệu. Việc tuân thủ các nguyên tắc và hướng dẫn trên sẽ giúp quá trình hồi phục diễn ra hiệu quả và mang lại kết quả tốt nhất cho người bệnh.
Một số bài tập vật lý trị liệu liệt nửa người ở tư thế nằm:
Các bài tập cho toàn thân:
Trong quá trình phục hồi sau đột quỵ, việc tập luyện toàn thân đóng vai trò quan trọng trong việc khôi phục chức năng cơ bản và cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh. Dưới đây là một số bài tập cho toàn thân mà người bệnh có thể thực hiện để nâng cao sức khỏe và sức mạnh cơ bắp:
1. Tập lăn nghiêng sang phía bên liệt:
 Đây là một bài tập giúp người bệnh tăng cường sức mạnh và linh hoạt cho cơ thể. Người bệnh có thể dùng tay phía bên không liệt nắm lấy cạnh giường bên liệt, sau đó dùng chân không liệt để tự xoay mình. 
Bài tập này giúp cải thiện sự linh hoạt và sức mạnh của cơ bắp.
2. Tập lăn người bên liệt nghiêng qua bên lành:
  Bài tập này giúp người bệnh tập trung vào việc di chuyển từ vị trí nằm sang vị trí ngồi, từ đó cải thiện khả năng tự chăm sóc bản thân. Người bệnh có thể dùng tay lành giữ lấy tay liệt đưa sang bên cơ thể và dùng tay lành giữ thành giường bên không liệt, đưa bàn chân lành xuống dưới cổ chân liệt rồi làm động tác xoay người. 
Bài tập này giúp cải thiện sự linh hoạt và khả năng di chuyển của người bệnh.
3. Tập trồi lên:
  Đây là một bài tập giúp người bệnh tăng cường sức mạnh cơ bắp và khả năng tự lực. Người bệnh có thể nằm ngửa, chân lành gập, hông và gập gối, tay lành giữ thành giường nâng mạnh người lên. 
Bài tập này giúp cải thiện sức mạnh cơ bắp và khả năng tự lực của người bệnh.
4. Tập trồi xuống:
  Bài tập này giúp người bệnh tập trung vào việc di chuyển từ vị trí ngồi xuống vị trí nằm, từ đó cải thiện khả năng tự chăm sóc bản thân. Người bệnh có thể ở tư thế nằm ngửa, gập hông và gập gối bên lành, tay lành giữ thành giường ấn mạnh xuống, rồi đẩy cả thân mình xuống dưới. 
Bài tập này giúp cải thiện khả năng tự lực và sức mạnh cơ bắp.
5. Tập ngồi không có trợ giúp:
  Đây là một bài tập giúp người bệnh tập trung vào việc tự lực và khả năng tự chăm sóc bản thân. Người bệnh có thể thực hiện bài tập này từ vị trí nằm sang vị trí ngồi mà không cần sự hỗ trợ từ người khác. 
Bài tập này giúp cải thiện khả năng tự lực và sức mạnh cơ bắp.
6. Tập ngồi có sự hỗ trợ:
  Bài tập này giúp người bệnh tập trung vào việc di chuyển từ vị trí nằm sang vị trí ngồi với sự hỗ trợ nhẹ nhàng từ dụng cụ. Người bệnh có thể dùng một sợi dây buộc vào cuối chân giường, sau đó cầm chắc đầu dây rồi kéo lên để ngồi dậy. 
Bài tập này giúp cải thiện khả năng tự lực và sức mạnh cơ bắp với sự hỗ trợ nhẹ nhàng từ dụng cụ.
7. Tập ngồi dậy ở tư thế nằm nghiêng:
  Bài tập này giúp người bệnh tập trung vào việc di chuyển từ vị trí nằm sang vị trí ngồi theo hướng nghiêng. Người bệnh có thể dùng tay không liệt chống xuống giường gần chỗ vai liệt, đẩy mình lên đồng thời đẩy hai chân ra khỏi giường ngồi dậy. 
Bài tập này giúp cải thiện khả năng tự lực và sức mạnh cơ bắp trong việc di chuyển từ vị trí nằm sang vị trí ngồi theo hướng nghiêng.
8. Tập ngồi dậy ở tư thế nằm nghiêng:
   Bài tập này giúp người bệnh tập trung vào việc di chuyển từ vị trí nằm sang vị trí ngồi theo hướng nghiêng với sự hỗ trợ nhẹ nhàng từ dụng cụ. Người bệnh có thể nâng tay liệt ngang qua thân mình, đẩy mình lên bằng tay không liệt đồng thời đẩy hai chân ra khỏi giường và ngồi dậy. 
Bài tập này giúp cải thiện khả năng tự lực và sức mạnh cơ bắp trong việc di chuyển từ vị trí nằm sang vị trí ngồi theo hướng nghiêng với sự hỗ trợ nhẹ nhàng từ dụng cụ.
Như vậy, việc thực hiện các bài tập cho toàn thân trong quá trình phục hồi sau đột quỵ không chỉ giúp người bệnh cải thiện sức khỏe mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho việc tái học các kỹ năng hàng ngày và tái chiếm lại cuộc sống độc lập. 
Tuy nhiên, trước khi thực hiện các bài tập, người bệnh cần được hướng dẫn và theo dõi của các chuyên gia y tế để đảm bảo an toàn và hiệu quả trong quá trình phục hồi.
Các bài tập cho tay liệt
Các bài tập cho tay liệt có thể giúp cải thiện sự linh hoạt và sức mạnh của cánh tay bị ảnh hưởng. Dưới đây là một số phương pháp thực hiện:
Dùng tay lành để vận động lên xuống cho tay liệt: Đây là một bài tập cơ bản nhưng hiệu quả. Bằng cách sử dụng tay lành, bạn có thể giúp tay liệt vận động theo hướng lên và xuống. Điều này giúp kích thích các cơ bắp và dần dần cải thiện sự điều khiển của cánh tay. Tập các động tác gấp duỗi vai phía bên liệt ở các tư thế khác nhau: Bằng cách tập trung vào vai và các cơ bắp xung quanh, bạn có thể tăng cường sức mạnh và linh hoạt cho vùng này. Thực hiện các động tác gập và duỗi vai phía bên liệt ở các tư thế khác nhau sẽ giúp kích thích và tăng cường sự phục hồi của cánh tay liệt.
Các bài tập với hông và chân
Dưới đây là những bài tập đặc biệt được thiết kế để cải thiện sức mạnh và linh hoạt của hông và chân, đặc biệt là ở bên liệt:
Tập đưa người về phía chân liệt: Bằng cách thực hiện động tác này, bạn sẽ tập trung vào việc đưa trọng lượng của cơ thể về phía chân bị liệt. Điều này giúp kích thích và củng cố các cơ bắp của chân liệt.
Tập động tác làm cầu nối bằng 2 chân, sau đó chỉ tập với bên liệt: Bắt đầu bằng cách thực hiện các động tác làm cầu nối bằng cả hai chân, sau đó tập trung chỉ vào việc tập với chân bị liệt. Điều này giúp tăng cường sự ổn định và sức mạnh cho chân bị ảnh hưởng. Tập gấp duỗi chân liệt: Thực hiện các động tác gấp và duỗi chân bị liệt sẽ giúp cải thiện sự linh hoạt và sức mạnh của các cơ bắp trong khu vực này.
Tập động tác gấp duỗi ở khớp hông bên liệt khi khớp gối đang ở tư thế gấp: Bằng cách tập trung vào việc gấp duỗi ở khớp hông của chân bị liệt khi khớp gối ở tư thế gấp, bạn có thể tăng cường sự linh hoạt và điều khiển của khu vực này.
Tập động tác tứ thế dạng, khép khớp háng bên liệt trong khi khớp gối đang ở tư thế gấp: Thực hiện các động tác tứ thế dạng với việc khép khớp háng bên liệt trong khi giữ khớp gối ở tư thế gấp sẽ giúp cải thiện sự ổn định và sức mạnh của khu vực này.
Nhớ rằng, việc thực hiện các bài tập này cần phải được điều chỉnh và giám sát bởi chuyên gia vật lý trị liệu để đảm bảo an toàn và hiệu quả.