Hoa ngũ sắc - Vị thuốc quý từ thiên nhiên

Hoa ngũ sắc thuộc dạng cây thân thảo, thân bụi nhỏ có thể cao tới 1,5 mét. Đặc điểm nổi bật của loài cây này là lá có nhiều răng cưa và vân nổi rõ. Hoa ngũ sắc mọc thành từng chùm nhiều bông hoa, đặc biệt là hoa có tới 5 màu khác nhau như mà đỏ, mà cam, màu vàng, trắng, tạo nên vẻ đẹp độc đáo và đa dạng màu sắc.
Trong y học cổ truyền, hoa ngũ sắc được sử dụng làm thành phần chính trong nhiều bài thuốc chữa bệnh. Có rất nhiều công dụng của hoa ngũ sắc đối với sức khỏe con người, bao gồm khả năng chữa trị các bệnh về tiêu hóa, hỗ trợ điều trị viêm họng, giảm đau, chống viêm, hỗ trợ tiêu hóa và hấp thụ chất dinh dưỡng.
Hơn nữa, hoa ngũ sắc cũng có tác dụng làm dịu các triệu chứng của căng thẳng, lo âu và giúp cải thiện tâm trạng. Ngoài ra, hoa ngũ sắc còn được sử dụng để điều trị các vấn đề về huyết áp, giúp ổn định huyết áp và cải thiện sức khỏe tim mạch.
Việc kết hợp giữa việc trồng hoa ngũ sắc để làm cảnh và sử dụng nó trong y học cổ truyền đã tạo nên giá trị đặc biệt cho loài cây này. Trong lá tươi của cây ngũ sắc, chúng ta có thể tìm thấy 0,2% tinh dầu. Khi cây đang trong thời kỳ có hoa, lá còn chứa thêm các chất lantaden và lantanin chiếm 0,31- 0,68%. Trên hoa khô của cây ngũ sắc cũng chứa tinh dầu (0,07%), terpen bicyclic (8%), L-a-phelandren (10 - 12%). Và cuối cùng, vỏ cây cũng chứa lantanin (một dạng alcaloid) 0,08%.
Những thành phần hóa học này đã được nghiên cứu và chứng minh có nhiều tác dụng trong y học và đời sống hàng ngày. Việc sử dụng cây ngũ sắc là một phương pháp tự nhiên và an toàn để chăm sóc sức khỏe.
Công dụng của cây ngũ sắc
Theo y học hiện đại, cây ngũ sắc đã được nghiên cứu kỹ lưỡng và ghi nhận những tác dụng quan trọng sau:
• Chiết xuất từ đài hoa ngũ sắc có khả năng ngăn chặn các cơn co thắt diễn ra ở cơ trơn, giúp các cơ trong tử cung được co giãn. Đồng thời, nó cũng có tác dụng làm giảm huyết áp và hoạt động tương tự như một chất kháng sinh, giúp giảm ho, điều trị viêm họng. Đây là một trong những ứng dụng quan trọng của cây ngũ sắc trong y học hiện đại.
• Đài hoa và lá cây ngũ sắc cũng có tác dụng kích thích tiểu tiện, thông tiểu, nhuận gan. Điều này giúp cải thiện chức năng thận và gan, đồng thời loại bỏ độc tố ra khỏi cơ thể.
• Chiết xuất polysaccharit từ nụ hoa cũng mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Chất này khi thử nghiệm trên chuột được cấy ghép khối u sarcoma 180 cho thấy khả năng ức chế, làm chậm sự phát triển của u. Điều này mở ra triển vọng trong việc sử dụng cây ngũ sắc trong điều trị ung thư.
• Chiết xuất tinh dầu từ hạt ngũ sắc thể hiện rõ đặc tính kháng sinh, giúp tiêu diệt một số chủng vi khuẩn gây bệnh như Salmonella typhi, Staphylococcus aureus hay Bacillus subtilis… Chất này cũng đồng thời làm giảm khả năng hoạt động của một số vi nấm, đặc biệt là nấm trychophyton.
• Hoạt chất lantanin trong vỏ cây có công dụng hạ nhiệt, làm giảm khả năng tuần hoàn, giúp cải thiện tình trạng sức khỏe của người bệnh và hỗ trợ trong quá trình điều trị nhiều bệnh lý. Ngoài ra, theo y học cổ truyền, cây ngũ sắc còn có những tác dụng quý báu như sau:
• Rễ cây có tác dụng giải nhiệt, giảm sốt, khu phong, trừ thấp, tiêu thũng. Chủ trị bệnh phong thấp, quai bị, sốt cao kéo dài, chấn thương.
• Lá cây ngũ sắc có tác dụng thanh nhiệt, cầm máu. Chủ trị vết thương chảy máu, viêm da, chàm, ghẻ lở, thấp khớp… Điều này cho thấy rằng cây ngũ sắc không chỉ có tác dụng trong điều trị các bệnh lý nội khoa mà còn có tác dụng tích cực trong việc chữa trị các vấn đề về da liễu.
• Hoa của cây ngũ sắc có tác dụng trị nóng trong, chữa ho ra máu, cao huyết áp, bệnh lao phổi… Điều này cho thấy rằng cây ngũ sắc là một loại thảo dược quý hiếm với nhiều ứng dụng trong y học cổ truyền.
Bài thuốc từ cây ngũ sắc
1. Điều trị cảm sốt:
- Nguyên liệu: 15g hoa ngũ sắc tươi
- Cách thực hiện: Rửa sạch hoa ngũ sắc và sắc với 200ml nước, sau đó lấy 50ml nước uống hết trong 1 lần. Uống 5 ngày liên tục sẽ có hiệu quả trong việc giảm cảm sốt.
2. Chữa viêm da:
- Nguyên liệu: Hoa ngũ sắc
- Cách thực hiện: Lấy 1 nắm hoa ngũ sắc rửa thật sạch, ngâm trong nước muối pha loãng 15 phút để khử khuẩn. Sau đó đem giã nhuyễn, chiết lấy nước cốt và thoa lên vùng da bị viêm. Thực hiện mỗi ngày 2-3 lần để giúp giảm viêm da.
3. Điều trị bệnh viêm da mẩn ngứa:
- Nguyên liệu: 100-200g cành và lá tươi cây trâm ổi
- Cách thực hiện: Rửa sạch cành và lá cây trâm ổi, sau đó nấu với 1-2 lít nước. Để nước nguội rồi lấy ngâm rửa vùng bị bệnh. Thực hiện mỗi ngày 3 lần để giúp giảm viêm da mẩn ngứa. 4. Kháng viêm, điều trị cảm sốt, quai bị:
- Nguyên liệu: 30g cây ngũ sắc tươi hoặc 15g khô (lấy cả cành, lá và hoa)
- Cách thực hiện: Sắc kỹ cây ngũ sắc để lấy 300ml nước đặc, chia thành 2 lần uống trong ngày. Uống đều đặn mỗi ngày cho đến khi bệnh được trị dứt điểm.
5. Điều trị kết hạch ở phổi, ho ra máu, lao phổi:
- Nguyên liệu: 20g hoa ngũ sắc tươi hoặc 8g hoa khô
- Cách thực hiện: Rửa sạch hoa ngũ sắc, cho vào ấm cùng với 3 bát nước rồi nấu. Lúc sôi vặn nhỏ lửa sắc đến khi cạn còn 1 nửa. Chia thành 3 lần uống vào 3 buổi trong ngày để hỗ trợ điều trị kết hạch ở phổi, ho ra máu, lao phổi.
6. Điều trị viêm da, chàm, mụn nhọt:
- Nguyên liệu: Lá cây trâm ổi tươi
- Cách thực hiện: Nấu với lượng nước vừa đủ rồi dùng để rửa ngoài khu vực bị thương. Thực hiện 3 lần/ngày để giảm các triệu chứng viêm da, chàm, mụn nhọt.
7. Cầm máu, sát khuẩn, trị vết thương nhỏ ngoài da:
- Nguyên liệu: Lá và hoa ngũ sắc cùng với gừng
- Cách thực hiện: Phơi khô và tán nhuyễn thành bột mịn. Khi dùng thì lấy 1 lượng nhỏ bột thuốc rắc lên chỗ bị thương rồi băng lại bằng băng gạc y tế. Thay băng mỗi ngày đến khi miệng vết thương khô lại.
8. Điều trị đau nhức xương khớp ở các chi:
- Nguyên liệu: 15g rễ trâm ổi khô, rượu trắng
- Cách thực hiện: Nấu với nửa nước nửa rượu trong 60 phút. Sau đó ăn 1 quả trứng vịt màu xanh luộc và uống với nước để giúp giảm đau nhức xương khớp. 9. Giải cảm, chữa cảm cúm, quai bị:
- Nguyên liệu: 30-50g rễ cây ngũ sắc khô
- Cách thực hiện: Rửa và sắc với nước rồi chia thành 3 lần uống trong ngày để hỗ trợ giải cảm, chữa cảm cúm, quai bị.
Một số lưu ý khi dùng cây ngũ sắc:
• Đầu tiên, cần lưu ý rằng không nên sử dụng cây ngũ sắc cho phụ nữ mang thai. Việc sử dụng cây ngũ sắc trong thời kỳ thai kỳ có thể gây hại cho thai nhi và ảnh hưởng đến sức khỏe của phụ nữ mang thai. 
• Trong lá cây ngũ sắc có một số chất độc như lantanin alkaloid, lantadene A. Sử dụng bộ phận này với liều cao (trên 30g) theo đường uống có thể gây bỏng rát dạ dày, ruột, làm giãn nở các cơ và khiến cho quá trình tuần hoàn máu bị rối loạn. 
• Ngoài ra, cần lưu ý rằng không nên nhầm lẫn cây ngũ sắc với cây Hoa cứt lợn (Ageratum conyzoides L.), có nơi cũng gọi là Hoa ngũ sắc. Cây Hoa cứt lợn (Ageratum conyzoides L.) có những đặc tính khác biệt và không có tác dụng chữa viêm xoang mũi như cây ngũ sắc. Do đó, việc nhầm lẫn giữa hai loại cây này có thể gây ra tác dụng phụ không mong muốn.
Với những lưu ý trên, chúng ta cần nhận thức rõ ràng về việc sử dụng cây ngũ sắc. Việc tự ý sử dụng hoặc nghe theo bài thuốc kinh nghiệm không phải lúc nào cũng là lựa chọn an toàn và hiệu quả. Thay vào đó, hãy đến gặp bác sĩ hoặc chuyên gia y tế để được tư vấn và hướng dẫn cụ thể về việc sử dụng cây ngũ sắc phù hợp với tình trạng sức khỏe của mình.