Điều gì làm cho cây gạc nai trở nên đặc biệt trong YHCT?

Không chỉ là một cây cỏ bình thường, gạc nai đã lọt vào tầm ngắm của các nhà nghiên cứu và những người tìm kiếm các phương pháp điều trị tự nhiên.
Từ các ứng dụng trong điều trị bệnh lý đến sức khỏe chung, cây gạc nai đang tỏa sáng như một nguồn tài nguyên thiên nhiên đầy tiềm năng. 
Cây gạc nai, còn được gọi là cần trôi, ráng gạc nai hay quyết gạc nai, có tên khoa học là Ceratopteris thalictroides (L.) Brongn, thuộc họ gạc nai (Ceratopteridaceae). 
Đây là một loại cây có nhiều công dụng trong y học và sinh học, đồng thời cũng là loài cây phổ biến ở một số quốc gia trong khu vực Đông Nam Á như Thái Lan, Ấn Độ và miền Nam Trung Quốc.
Cây gạc nai thuộc loài Dương xỉ thân rễ, mọc thẳng đứng. Lá của cây mọc thành túm, phần cuống lá dày, mọng nước, trần và xốp. Phiến lá không sinh sản hay dựng đứng, phiến lá chỉ hơi khía ở cây còn non, phiến xẻ lông chim hai lần rất sâu ở cây đã trưởng thành, nhìn trông giống lá rau cần. Các thùy lá dài ngắn không đều nhau, rất hẹp và có đầu nhọn. 
Lá chét bậc nhất mọc so le, có cuống lá dày, các đoạn cuối cùng hình thuôn, dạng giống như ngọn giáo, gân lá có hình mạng, các lá mọc thành túm. Phiến lá mang bộ phận sinh sản (phiến sinh sản) ở mặt dưới thì hẹp hơn, có các đoạn co lại, hình dải, có gân dọc, mép lá cong lại và phân nhánh như sừng con nai.
Túi bào tử của cây gạc nai có hình cầu, không có cuống. Khi soi bào tử có hình bốn cạnh, màu vàng nhạt. Mùa sinh sản của cây gạc nai là vào khoảng tháng 6 - 8.
Chi Ceratopteris Brongn có tổng cộng 8 loài, sống dưới nước và phân bố chủ yếu ở những vùng khí hậu nhiệt đới. Ở Việt Nam, hiện nay chỉ ghi nhận có 1 loài là cây gạc nai. Bên cạnh đó, cây gạc nai còn phổ biến ở một số quốc gia khác như Thái Lan, Ấn Độ, miền Nam Trung Quốc. Riêng tại Việt Nam, cây gạc nai phân bố chủ yếu ở vùng núi hoặc trung du với độ cao dưới 1000m, như vùng núi Tam Đảo (tỉnh Vĩnh Phúc), Ba Vì, Hà Tây (Chùa Hương), Hòa Bình (Lương Sơn, Kỳ Sơn, Tân Lạc, Mai Châu), Phú Thọ (Thanh Sơn), Cao Bằng (Quảng Hòa, Hòa An, Thạch An)... 
Cây gạc nai có đặc điểm hay mọc thành đám ở những vùng đất ngập nước như bờ suối, ruộng nước gần chân núi, các vũng lầy trong thung lũng hoặc những nơi có bóng râm. Cây gạc nai là loài có khả năng đẻ thêm nhánh ở gốc, đặc biệt ở nơi có nhiều bùn chúng sẽ sinh trưởng mạnh mẽ, có khi tạo thành khóm lớn cao gần 1m. Cây gạc nai có thể tái sinh tự nhiên thông qua bộ phận bào tử.
Ngoài ra, cây gạc nai còn có công dụng trong y học. Theo y học cổ truyền, cây gạc nai được sử dụng để lợi tiểu, điều kinh và trị một số bệnh ngoại da. Cả cây và túi bào tử của cây gạc nai đều được sử dụng trong điều trị các vấn đề sức khỏe.
Tác dụng của cây gạc nai:
• Hoạt huyết: Cây gạc nai được sử dụng để kích thích sự lưu thông của máu trong cơ thể, giúp cải thiện sức khỏe và tăng cường sức đề kháng.
• Chữa lỵ: Cây gạc nai có tác dụng chữa trị các triệu chứng liên quan đến tiêu hóa như tiêu chảy, táo bón, đau bụng...
• Giải độc: Thành phần hóa học của cây gạc nai giúp thanh lọc cơ thể, loại bỏ độc tố và chất cặn, giúp cơ thể hoạt động hiệu quả hơn.
Thành phần hóa học của cây gạc nai:
- Caroten: 2.6 mg%
- Vitamin C: 7,5 mg%
- Các hợp chất Antherozoid
- Anthropogen Công dụng của cây gạc nai trong y học cổ truyền đã được chứng minh qua nhiều thế hệ và vẫn được sử dụng rộng rãi trong việc điều trị các bệnh lý thông thường. Cây gạc nai cũng được sử dụng trong việc làm thức ăn cho gia súc và có thể được sử dụng trong chế biến thực phẩm cho con người.
Để tận dụng những công dụng của cây gạc nai, người dân thường sử dụng toàn bộ cây ở dạng tươi hoặc phơi khô. Một số vùng người dân còn trồng cây gạc nai với mục đích làm cây cảnh để trang trí các bể thủy sinh hoặc hồ nuôi cá.
Các bài thuốc từ cây gạc nai
Chữa rắn độc cắn
Cách 1: Sử dụng cây gạc nai và dây thần thông
- Chuẩn bị 30g cây gạc nai và 30g dây thần thông (lấy hết lá).
- Lấy 2 dược liệu này giã nát, sau đó chiết lấy phần nước uống và phần bã để đắp lên vị trí bị rắn cắn.
Cách 2: Sử dụng nhiều loại dược liệu
- Chuẩn bị 30g cây gạc nai, 30g rau đắng biển, 30g dây mơ lông, 30g lá mướp đắng, 20g đọt non cây sậy và 20g rau má.
- Đem tất cả các nguyên liệu trên dạng tươi đi giã nát để lấy phần nước uống và phần bã để đắp lên vùng da bị rắn cắn.
Bài thuốc chữa hen suyễn
Những nguyên liệu chính gồm cây gạc nai, rễ tầm sét, hoa cúc vạn thọ, nhân trần, thài lài tía, rễ bạch đồng nữ và tinh tre mỡ. Các nguyên liệu này được sắc với nước để tạo ra bài thuốc có tác dụng chữa hen suyễn theo kinh nghiệm của nhân dân vùng đồng bằng sông Cửu Long.
Theo Y Học Cổ Truyền, rau cần là một loại thảo dược có vị ngọt đắng, tính hàn, có tác dụng hoạt huyết, chỉ lỵ, giải độc. Do đó, rau cần thường được sử dụng để chữa rắn cắn, hen suyễn và nhiều bệnh khác. Liều dùng thông thường là từ 15 – 30g, có thể sắc lấy nước uống hoặc dùng đắp tại chỗ.
Việc sử dụng các loại thảo dược như cây gạc nai, rau cần và các nguyên liệu khác để chữa hen suyễn đang nhận được sự quan tâm của nhiều người. Tuy nhiên, trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc hay bài thuốc nào, người bệnh cần tìm hiểu kỹ và tham khảo ý kiến của các chuyên gia Y học để đảm bảo an toàn và hiệu quả trong quá trình điều trị.
Ngoài ra, duy trì một lối sống lành mạnh, hợp lý cũng đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa và điều trị hen suyễn. Bao gồm việc tập thể dục đều đặn, ăn uống cân đối, tránh khói thuốc lá và ô nhiễm môi trường. 
Trong quá trình điều trị hen suyễn bằng các loại thuốc từ thảo dược, người bệnh cần tuân thủ đúng liều lượng và cách sử dụng theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc người có kinh nghiệm. Đồng thời, theo dõi tình trạng sức khỏe của bản thân và báo cáo kịp thời với bác sĩ về bất kỳ biến chứng nào xảy ra.