Các Nguyên Nhân Phổ Biến Gây Bệnh Viêm Amidan

Triệu Chứng Thường Gặp Của Viêm Amidan
Trước khi đi sâu vào nguyên nhân, người đọc cần nhận biết một số triệu chứng phổ biến của viêm amidan:
- Đau họng kéo dài, đặc biệt khi nuốt
- Sốt nhẹ đến cao
- Hơi thở có mùi hôi
- Amidan sưng đỏ, có thể có mủ trắng
- Mệt mỏi, đau đầu
Nếu các triệu chứng kéo dài hơn 5–7 ngày hoặc tái phát nhiều lần trong năm, bạn nên đến khám bác sĩ chuyên khoa. Nguyên nhân phổ biến gây bệnh viêm amidan
1. Nhiễm trùng do virus và vi khuẩn
Nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm amidan là do nhiễm trùng từ các loại virus và vi khuẩn. Trong đó:
- Virus: Adenovirus, rhinovirus, virus cúm, Epstein-Barr và coronavirus là những loại virus thường gặp gây viêm amidan. Chúng thường lây lan qua đường hô hấp, tiếp xúc gần hoặc qua các vật dụng bị nhiễm.
- Vi khuẩn: Streptococcus pyogenes (tụ cầu khuẩn tan huyết beta nhóm A) là loại vi khuẩn thường gặp gây viêm amidan cấp tính ở trẻ em và thanh thiếu niên. Vi khuẩn này có thể gây viêm họng mủ, đau dữ dội và dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như thấp tim, viêm cầu thận nếu không điều trị đúng cách.
Theo Mayo Clinic, hơn 70% trường hợp viêm amidan ở trẻ nhỏ là do virus, trong khi ở người lớn, vi khuẩn thường là tác nhân chính. Cơ chế gây viêm là do sự tấn công của mầm bệnh vào amidan – tuyến bạch huyết có nhiệm vụ bảo vệ đường hô hấp trên – dẫn đến phản ứng viêm, sưng và đau.
2. Môi trường ô nhiễm và tiếp xúc với khói bụi
Môi trường sống và làm việc chứa nhiều khói bụi, khí thải ô tô, khói thuốc lá hoặc chất hóa học có thể làm tổn thương niêm mạc họng. Khi lớp bảo vệ tự nhiên của niêm mạc bị suy yếu, amidan dễ bị tấn công bởi vi sinh vật gây bệnh.
Nghiên cứu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho thấy, người sống trong khu vực có mức độ ô nhiễm không khí cao có nguy cơ mắc các bệnh hô hấp, trong đó có viêm amidan, cao hơn gấp 2–3 lần so với người sống ở nơi trong lành.
3. Sức đề kháng suy giảm
Hệ miễn dịch đóng vai trò thiết yếu trong việc chống lại các tác nhân gây viêm. Khi sức đề kháng yếu đi, cơ thể sẽ dễ bị nhiễm trùng hơn, đặc biệt là tại các cơ quan đầu tiên tiếp xúc với mầm bệnh như họng và amidan.
Một số yếu tố làm suy giảm miễn dịch:
- Thiếu ngủ, stress kéo dài
- Dinh dưỡng kém, thiếu vitamin C, D, kẽm
- Mắc bệnh lý mạn tính như tiểu đường, HIV/AIDS
- Viêm amidan thường xuyên ở trẻ nhỏ cũng có thể do hệ miễn dịch chưa phát triển hoàn chỉnh. 4. Dị ứng và viêm mũi xoang
Những người bị viêm mũi dị ứng, viêm xoang mạn tính thường có dịch nhầy chảy từ mũi xuống họng (hội chứng chảy dịch mũi sau), khiến amidan liên tục bị kích thích. Điều này làm tăng nguy cơ viêm amidan tái phát, kéo dài.
Ngoài ra, phản ứng dị ứng với phấn hoa, nấm mốc, lông động vật cũng làm sưng tấy niêm mạc họng, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển.
5. Thói quen sinh hoạt không lành mạnh
Một số thói quen hàng ngày tưởng chừng vô hại lại là “thủ phạm” âm thầm gây viêm amidan:
Ăn uống lạnh thường xuyên: Đặc biệt ở trẻ em và người có cơ địa yếu, thực phẩm lạnh khiến niêm mạc họng co lại đột ngột và giảm lưu thông máu, làm giảm khả năng miễn dịch tại chỗ.
Nói nhiều, la hét: Gây tổn thương dây thanh âm và họng, tạo viêm mãn tính.
Ngủ điều hòa lạnh: Không giữ ấm cổ khi ngủ khiến cổ họng dễ bị khô, tăng nguy cơ viêm.
6. Không vệ sinh răng miệng đúng cách
Vi khuẩn tích tụ trong khoang miệng do không đánh răng đúng cách, không làm sạch lưỡi hoặc dùng chung dụng cụ vệ sinh cá nhân có thể lan xuống amidan. Điều này không chỉ gây viêm tại chỗ mà còn khiến các đợt viêm kéo dài và dễ tái phát.
Việc vệ sinh răng miệng kỹ lưỡng, súc miệng bằng nước muối sinh lý và thay bàn chải định kỳ là biện pháp hỗ trợ phòng ngừa quan trọng. Biến Chứng Nếu Không Điều Trị Viêm Amidan
Viêm amidan nếu không được điều trị đúng cách có thể dẫn đến nhiều biến chứng:
- Áp xe quanh amidan: Gây đau dữ dội, khó há miệng, có thể cần phẫu thuật rạch dẫn lưu.
- Viêm tai giữa: Do vi khuẩn lan từ họng lên tai qua vòi nhĩ.
- Viêm khớp, viêm thận: Vi khuẩn liên cầu có thể gây biến chứng hậu nhiễm.
- Nguy cơ thấp tim: Một biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt ở trẻ em nếu không điều trị viêm họng liên cầu đúng cách.
Viêm amidan có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, từ yếu tố nhiễm trùng, môi trường đến thói quen sinh hoạt. Việc nhận biết đúng nguyên nhân gây bệnh sẽ giúp bạn lựa chọn hướng điều trị và phòng ngừa hiệu quả hơn. Đừng quên giữ gìn vệ sinh cá nhân, tăng cường đề kháng và đi khám tai mũi họng định kỳ để bảo vệ sức khỏe.