Làm thế nào để cha mẹ biết được đó là sự thay đổi tâm sinh lý ở tuổi dậy thì

Dậy thì là một giai đoạn phát triển quan trọng đánh dấu sự chuyển tiếp từ thời thơ ấu sang tuổi thiếu niên và cuối cùng là tuổi trưởng thành. Ở tuổi dậy thì, các trẻ vị thành niên trải qua một loạt các thay đổi về thể chất, tâm lý và xã hội khi cơ thể họ trưởng thành và thích nghi với nhu cầu của tuổi trưởng thành.
Thống kê cho thấy tuổi dậy thì thường bắt đầu ở độ tuổi từ 8 đến 13 đối với bé gái và 9 và 14 đối với bé trai. Nhưng thực tế, trẻ vị thành niên đã dần có dấu hiệu dậy thì sớm hơn. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), độ tuổi trung bình bắt đầu dậy thì đã giảm trong vài thập kỷ qua, các bé gái bước vào tuổi dậy thì ở độ tuổi trung bình là 8 tuổi.  Đầu tiên, nội tiết tố sẽ thay đổi do sự kích hoạt của trục dưới đồi-tuyến yên-tuyến sinh dục (HPG), kiểm soát việc sản xuất hormone giới tính. Nó kích thích sự phát triển của các đặc tính sinh dục thứ cấp, chẳng hạn như sự phát triển của vú ở bé gái và râu ở bé trai, cũng như sự khởi đầu của kinh nguyệt và sự phát triển của tinh hoàn và dương vật ở bé trai.
Ngoài những thay đổi về thể chất, tuổi dậy thì cũng đánh dấu sự khởi đầu của những thay đổi quan trọng về tâm lý và hành vi xã hội. Trẻ vị thành niên phải trải qua sự gia tăng cảm xúc bất ổn, ý thức gia đình, cộng đồng và tính cách độc lập. Họ cũng có thể trải qua cảm giác lo lắng và bất an ngay khi ở nhà hoặc ở cùng bạn bè tại trường.
Về những thay đổi về thể chất, các bé gái thường bắt đầu phát triển ngực và bắt đầu có kinh nguyệt, trong khi các bé trai tăng chiều cao, mọc râu và giọng nói trầm hơn. Những thay đổi này thường xảy ra trong khoảng thời gian vài năm, với hầu hết các bé gái dậy thì ở tuổi 17 và hầu hết các bé trai ở tuổi 18.
Những thay đổi tâm lý xảy ra trong tuổi dậy thì không kém phần quan trọng. Thanh thiếu niên trải qua nhiều loại cảm xúc, từ hưng phấn đến cảm giác buồn bã mãnh liệt, cũng như ngày càng quan tâm đến tình dục và mong muốn được độc lập khỏi cha mẹ. 
Về xã hội, tuổi dậy thì đánh dấu sự khởi đầu của một giai đoạn mới trong cuộc đời của trẻ, khi họ rời xa mối quan hệ thân thiết mà họ đã hình thành với cha mẹ và anh chị em của mình và bắt đầu hình thành mối quan hệ mới với bạn bè đồng trang lứa. Họ cũng có thể tham gia nhiều hơn vào các hoạt động cộng đồng và xã hội, chẳng hạn như thể thao, câu lạc bộ và công việc tình nguyện.
Tâm sinh lý tuổi dậy thì ở bé trai
Ở tuổi dậy thì, các bé trai trải qua sự phát triển nhanh chóng về chiều cao, khối lượng cơ và lông trên cơ thể, cũng như những thay đổi về hành vi và sự trưởng thành về giới tính.
Một trong những thay đổi đáng chú ý nhất ở tuổi dậy thì là sự gia tăng sản xuất testosterone. Sự gia tăng nội tiết tố này khiến cơ thể có sự thay đổi mạnh mẽ, chẳng hạn như sự phát triển vượt bậc, tăng khối lượng cơ bắp và thay đổi thành phần cơ thể. Testosterone cũng góp phần vào sự phát triển của hành vi tình dục và sự xuất hiện của ham muốn và sở thích tình dục. Ngoài những thay đổi về thể chất, tuổi dậy thì còn mang đến những thay đổi về nhận thức và cảm xúc. Các bé trai có thể cảm thấy tự ý thức và bất an ngày càng tăng, cũng như áp lực phải tuân theo các chuẩn mực và kỳ vọng của xã hội. Họ cũng có thể gặp khó khăn với việc phát triển bản sắc giới tính của mình và có thể cảm thấy bối rối hoặc lo lắng về sở thích tình dục của mình.
Áp lực bạn bè và các mối quan hệ xã hội cũng có thể đóng một vai trò quan trọng trong tâm sinh lý dậy thì ở bé trai. Tình bạn và các mối quan hệ xã hội ngày càng trở nên quan trọng trong giai đoạn phát triển này, và các trẻ vị thành niên có thể có nhu cầu lớn hơn về sự chấp nhận của xã hội và mong muốn hòa nhập với bạn bè đồng trang lứa.
Tâm sinh lý tuổi dậy thì ở bé gái
Ở tuổi dậy thì, các bé gái trải qua sự phát triển nhanh chóng về chiều cao, cũng như những thay đổi trong hệ thống sinh sản, chẳng hạn như bắt đầu có kinh nguyệt và phát triển ngực, lông…
Sự gia tăng sản xuất estrogen là thay đổi quan trọng nhất trong tuổi dậy thì ở các bé gái. Estrogen cũng góp phần vào sự phát triển của hành vi tình dục và sự xuất hiện của ham muốn và sở thích tình dục.
Cảm xúc là thứ chi phối hành động ở tuổi dậy thì ở các bé gái. Họ có thể cảm thấy vô cùng tự ti khi cao lớn hơn các bạn đồng trang lứa hay bị ám ảnh về 1 vóc dáng chuẩn. Những xu hướng tình dục cũng phát triển và những bé gái có thể lo ngại về những ham muốn của mình. Tình bạn và các mối quan hệ xã hội ngày càng trở nên quan trọng trong giai đoạn phát triển này, và các bé gái có thể có nhu cầu được hòa nhập và khẳng định bản thân trong 1 nhóm, 1 xã hội thu nhỏ.
Sự khởi đầu của kinh nguyệt cũng có thể mang lại những thay đổi về tâm lý và cảm xúc, vì các cô gái phải điều chỉnh những thay đổi về thể chất và nội tiết tố liên quan đến quá trình này. Điều này có thể bao gồm cảm giác bất an, bối rối hoặc khó chịu, cũng như lo lắng về việc quản lý vệ sinh kinh nguyệt và kiểm soát cơn đau và khó chịu liên quan đến chu kỳ kinh nguyệt.
Cha mẹ cần nắm được những dấu hiệu thay đổi của tuổi dậy thì của con, độ tuổi nào sẽ dậy thì và những bất thường của tính cách để biết được đó là những thay đổi của tuổi dậy thì. Từ đó có những cách chia sẻ kết nối cùng con và đồng hành cùng con trong giai đoạn dậy thì, chắc chắn một điều rằng khi có sự đồng hành cùng con của cha mẹ, thì việc cha mẹ là bạn bè của con sẽ rất dễ, hiểu được con và dẫn dắt con qua những giai đoạn khó khăn về tâm sinh lý này cho ổn định.
Nhìn chung, tâm sinh lý tuổi dậy thì là một quá trình phức tạp, chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố sinh học, tâm lý và xã hội. Hiểu được những thay đổi này và tác động của chúng là rất quan trọng để hỗ trợ và hướng dẫn trẻ vị thành niên khi các em định hướng trong giai đoạn phát triển này.